Η Σ Ι Γ Η
--------------------------------------------------------------------------------
Μια από τις ανώτερες ψυχικές αρετές οι οποίες πρέπει να κοσμούν τους νέους, αλλά και τους πάσης ηλικίας ανθρώπους είναι η ΣΙΩΠΗ ή ΣΙΓΗ.
Σιγήν επέβαλε στους μαθητές του ο μεγάλος φιλόσοφος και μύστης Πυθαγόρας, επί δύο έως τέσσερα χρόνια. Απαγορευόταν όχι μόνο η ομιλία, αλλά και η ερώτηση, με ποινή την αποβολή τους απ' τη Σχολή του.
Με τον τρόπο αυτόν όχι μόνο έλεγχε την ικανότητα των μαθητών του αλλά και τους ασκούσε στην ΑΥΤΟΚΥΡΙΑΡΧΙΑ και στην ΑΥΤΟΕΠΙΒΟΛΗ, στην ΑΥΤΟΕΝΔΟΣΚΟΠΗΣΗ και στην ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ, στην ΑΥΤΟΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ και στη ΘΕΛΗΜΑΤΙΚΗ χρήση του νου και γενικά της δυναμικότητας του Εγώ τους.
Πραγματικά, από το βαθμό της αυτοαποκαλύψεως και αυτογνωσίας εξαρτάται η επιτυχία στη ζωή και απ' αυτήν η σχετική ευτυχία.
Στην αρχαία Αίγυπτο, χώρα στην οποία αναπτύχθηκε ο παλαιότερος γνωστός πολιτισμός και ιδρύθηκαν και λειτούργησαν τα περίφημα μυστήρια στα οποία φοίτησαν οι πρώτοι και μεγαλύτεροι Έλληνες νομοθέτες και σοφοί, όπως ο Θαλής, ο Σόλων, ο Πυθαγόρας κ.ά. η σιγή θεοποιήθηκε.
Ο Αρποκράτης (Χαρπαχράτ), παιδί του Όσιρη και Ίσιδος, λατρευόταν ως θεός της σιγής. Η παροιμία "σιγή Αρποκράτειος", ήταν συνηθέστατη και στους Έλληνες. Παριστανόταν σε αγάλματα, ο Αρποκράτης, σαν νέος καθισμένος πάνω σ' ένα άνθος λωτού και έχοντας το δείκτη του δεξιού χεριού του στο στόμα σε ένδειξη αυστηρής σιγής.
Συμβολικά ως "νεανίας", για να διδάξουν ότι οι νέοι πρέπει να βλέπουν και να ακούν πολλά, να μαθαίνουν, να στοχάζονται, αλλά και να αυτοεπιβάλλουν απόλυτη σιγή στον εαυτό τους και αυτοσυγκράτηση και αποχή από κάθε υπερβολή.
Και οι ένδοξοι πρόγονοί μας, οι αρχαίοι Έλληνες δίδασκαν τη σιγή ως την ύψιστη αρετή.
Ο Όμηρος, ο παλαιότερος ευρωπαίος ποιητής, ο μεγαλύτερος επικός όλων των εποχών και των εθνών, λέει παραστατικότατα, (σε μια απ' τις συγκρούσεις Ελλήνων και Τρώων, ότι "ΤΡΩΕΣ ΜΕΝ ΓΛΑΓΓΗι Τ' ΕΝΟΠΗι Τ' ΙΣΑΝ ΟΡΝΙΘΕΣ, ΩΣ... (Ιλιάδ. Γ2) ...ΟΙ Δ' ΑΡ' ΙΣΑΝ ΣΙΓΗι ΜΕΝΕΑ ΠΝΕΙΟΝΤΕΣ ΑΧΑΙΟΙ, ΕΝ ΘΥΜΩι ΜΕΜΑΩΝΤΕΣ ΑΛΕΞΕΜΕΝ ΑΛΛΗΛΟΙΣΙΝ" (Ιλ. Γ8).
Δηλ. Οι μεν Τρώες (σαν απολίτιστοι και βάρβαροι) με κραυγές και φωνές και θόρυβο επιτίθεντο· ενώ (οι έχοντες ανώτερο ήθος και γενικά πολιτισμό Έλληνες) βάδιζαν στη φοβερή σύγκρουση με απόλυτη σιγή μέσα τους, στη ψυχή τους "ΜΕΝΕΑ ΠΝΕΟΝΤΕΣ" αλλά και με απόλυτη αυτοκυριαρχία βάδιζαν, οπλισμένοι με αδάμαστη και άκαμπτη αποφασιστικότητα να αγωνιστούν γενναία και να νικήσουν.
Πολλά τα ρητά και οι γνώμες παλαιών και νέων περί σιγής. "ΛΑΛΗΣΑΣ ΜΕΝ ΠΟΛΛΑΚΙΣ ΜΕΤΕΝΟΗΣΕ, ΣΙΩΠΗΣΑΣ ΔΕ ΟΥΔΕΠΟΤΕ" δηλ. διδάσκει ο Σιμωνίδης ότι πολλές φορές μετάνιωσε που μίλησε· ποτέ όμως γιατί σιώπησε.
Και ο πατέρας της ιατρικής Ιπποκράτης: "ΣΙΓΗΝ ΟΥ ΜΟΝΟΝ ΑΔΙΨΟΝ (= δεν προκαλεί επιθυμία) ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΑΛΥΠΟΝ (= χωρίς στενοχώριες) ΚΑΙ ΑΝΩΔΥΝΟΝ (= και χωρίς πικρίες και πόνους).
Και ο τραγικός ποιητής: "Ω ΠΑΙ, ΣΙΩΠΑ ΠΟΛΛΑ ΕΧΕΙ Η ΣΙΓΗ ΚΑΛΑ", απευθύνεται στους νέους αλλά και στις γυναίκες τις περισσότερο εκδηλωτικές με το: "Η ΣΙΓΗ ΚΟΣΜΟΝ (= στολίδι) ΤΑΙΣ ΓΥΝΑΙΞΙ ΦΕΡΕΙ". Το γνωστό: "ΚΡΕΙΤΤΟΝ ΣΙΓΑΝ Ή ΛΑΛΕΙΝ ΜΑΤΗΝ".
Η παροιμία: "Η γλώσσα κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει", τονίζει τις συμφορές απ' τη φλυαρία.
Η μεγάλη ενοραματική αγγλίδα `Αννυ Μπέζαντ (1843 - 1933, πρόεδρος της Θεοσοφικής Εταιρείας) έλεγε: "Οι μισές απ' τις δυστυχίες της ανθρωπότητας οφείλονται στα περιττά λόγια".
"Περιττά λόγια": αυτά που φέρνουν και στον λέγοντα και στον ακούοντα ηθικές και υλικές ζημίες και συμφορές και γενικότερα στους ανθρώπους και στην ανθρωπότητα.
Αυτά είναι όσα προέρχονται απ' τη φλυαρία, την ακριτομυθία, την κολακεία, τον αυτοέπαινο και την κακολογία, τη συκοφαντία, την κατάδοση, τη ψευδολογία, τη μυθομανία, τη βωμολοχία, τη ψευδομανία, την προπέτεια.
Η ακράτεια λόγων και η εκστόμιση περιττών λόγων, προδίνουν κατώτερο χαρακτήρα και παραβλάπτουν το ήθος και ενοχλούν και ζημιώνουν τους άλλους.
Αλλά και οι κατάσκοποι και οι καταδότες και οι προδότες και οι πάσης φύσεως εγκληματίες πετυχαίνουν στον εγκληματικό και κάποια φορά μακάβριο σκοπό τους (άνθρωποι κάτω απ' αυτούς κατακρεουργήθηκαν, πόλεις και χώρες ερειπώθηκαν, λαοί περιέπεσαν σε στυγνή δουλεία και απερίγραπτη αθλιότητα εξ' αιτίας τους), όλοι οι παραπάνω εκμεταλλεύθηκαν την έλλειψη σιωπής και απόλυτης σιγής σε ρητά και απόρρητα· στηρίχθηκαν στην ακριτομυθία των αφελών και την αθυροστομία των φλύαρων.
Αυτοί που δεν τηρούν σιγή όπου και όταν πρέπει, οι φλύαροι και οι ανίκανοι να μένουν εχέμυθοι, συμπράττουν στο έγκλημα.
Και ο Ιησούς Χριστός επικρίνει δριμύτατα τους φλύαρους: "Λέγω δε υμίν παν ρήμα αργόν, ο εαν λαλήσωσιν οι άνθρωποι αποδώσουσι περί αυτού εν ημέρα κρίσεως. Εκ γαρ των λόγων σου καταδικασθήσει".
Σε παλιό "λόγιον" η εχεμύθεια (η συγκράτηση μυστικού δηλ. ό,τι δεν πρέπει να κοινολογηθεί) χαρακτηρίζεται ως "συνετή".
Η εχεμύθεια επιβάλλεται όχι μόνο στους δεσμευμένους με όρκο να σιωπούν π.χ. το επαγγελματικό απόρρητο, αλλά επιβάλλεται και από πρόνοια και σύνεση και ανάγκη.
Γιατί, όπως είναι γνωστό, οι άνθρωποι διαφέρουν μεταξύ τους κατά ηλικία, ευφυΐα, μόρφωση κλπ. Δεν επιτρέπεται δε σ' όλους, όλα πάντοτε να ανακοινώνονται· γιατί ό,τι δεν καταλαβαίνουν το παρανοούν, το παραποιούν και το παρεξηγούν· άλλοι παρασύρονται σε ζηλοτυπία, φθόνο και μίσος.
"Μη δώτε το άγιον τοις κυσί μηδέ βάλητε τους μαργαρίτας υμών έμπροσθεν των χοίρων μήποτε καταπατήσωσιν αυτούς εν τοις ποσίν αυτών και στραφέντες ρήξωσιν υμάς" (Ματθ. Ζ'6). Αυτό είναι το θείο παράγγελμα.
Ότι δεν μπορεί κανείς να κατανοήσει δεν είναι μόνο περιττό σ' αυτόν αλλά και επιζήμιο και για τους άλλους.
Απ' αυτή την αιτία, οι ειδικοί επιστήμονες, αρχιτεχνίτες, καλλιτέχνες κλπ. ό,τι γνωρίζουν, σε ειδικούς μόνο συναδέλφους τους το γνωστοποιούν και μάλιστα αφού πάντα φυλάξουν και κάποια μυστικά της ειδικότητάς τους για τον εαυτό τους.
Η Σιγή λοιπόν πρέπει να τηρείται και από πρόνοια και από σύνεση και από ανάγκη.
Η ύψιστη όμως αξία και σημασία της σιγής και η μεγαλειώδης της εκδήλωση, πρέπει να αναζητηθεί σε κάτι το βαθύτερο, το ουσιαστικότερο.
Με τη σιγή βυθίζεται ο νους σε στοχασμούς οι οποίοι αποτελούν τον ευγενέστερο τρόπο σκέψης.
Οι μεγαλύτεροι `Αγιοι υπήρξαν ασκητές, δηλ. θιασώτες της σιγής. Απ' τους πρώτους και άριστους ο `Αγιος Μέγας Αντώνιος.
Η σιγή αφήνει το πνεύμα ελεύθερο και αδέσμευτο να πετά στα αιθέρια ύψη και να επινοεί και να συλλαμβάνει λεπτότατα διανοήματα. Οι μεγάλες εμπνεύσεις και οι διαυγείς ενοραματισμοί πετυχαίνονται σε στιγμές απόλυτης σιγής.
Όταν ο καθείς γνωρίζει πότε και πώς και τι πρέπει να λέει, δεν σκανδαλίζει, δεν ενοχλεί, δεν προκαλεί παρανοήσεις, ζηλοτυπία, φθόνο, μίσος, εχθρότητες, διαπληκτισμούς, συμφορές.
Εκείνος που στους λόγους του συγκρατείται από τη "συνετή εχεμύθεια" διδάσκει και διδάσκεται, τιμά και τιμάται, διασώζει τη δική του και των άλλων την αξιοπρέπεια, ποτέ δεν μετανοεί.
Α. Π. Φωτόπουλου
Περιοδικό "ΛΑΜΨΙΣ" τεύχ. 6, 1969
(αποσπάσματα)
http://www.xrysalogia.gr/sigi.html
Τετάρτη 12 Μαΐου 2010
ΤΟ ΤΡΙΠΤΥΧΟ ΤΟΥ ΕΓΩ.
ΤΟ ΤΡΙΠΤΥΧΟ ΤΟΥ ΕΓΩ
--------------------------------------------------------------------------------
Ας επιχειρήσουμε διερεύνηση του Εγώ του ανθρώπου φιλοσοφικά, ψυχολογικά, μυστηριακά.
Πρώτος δίδαξε το τριμερές του Εγώ ο πρώτος των φιλόσοφων, ο Θαλής ο Μιλήσιος (643 - 548 π.Χ.), όταν ρωτήθηκε, "τις ο ευδαίμων;"· "ο το μεν σώμα υγιής, την δε ψυχήν εύπορος (ευκολοπροσάρμοστος, γαλήνιος), την δε φύσιν ευπαίδευτος" (ικανότητα, χάρισμα από έμφυτο για μάθηση, για πνευματικότητα)· βλ. Διογένους Λαερτίου Βίοι φίλος. Θαλής βιβλ. Ι § 37.
Σώμα, ψυχή και Νου (ή πνεύμα) δίδαξε και ο μεγαλύτερος απ' τους φιλοσόφους, ο μύστης Πλάτων (428 - 347 π.Χ.).
Η ψυχή για να εκδηλώσει, στο υλικό πεδίο, τις θείες της ιδιότητες, έχει ανάγκη Νου (Πνεύματος) και ο νους για να νοεί δηλ. να μετατρέπει τα ερεθίσματα που συλλαμβάνει με τις αισθήσεις σε γνώσεις, έχει ανάγκη σώματος. (βλ. Πλάτ. Τίμαιος 30β).
Η κατά Πλάτωνα τριμερής διάκριση του Εγώ εξακολουθεί να ισχύει στα κύρια σημεία. Πάνω σ' αυτή στηρίζεται η ψυχολογική θεώρηση.
Το σώμα είναι το αισθητό, αυτό που έχει σχέση με την εκδήλωση της υλικής ζωής· αυτό που τρέφεται και συντηρείται με υλικές προμήθειες.
Η ψυχή είναι ο πυρήνας του Εγώ· έχει σχέση με την αρετή· διακρίνει τις αντιθέσεις· τρέφεται απ' το καλό και το δίκαιο· οδηγεί το Εγώ, τη γήινη παρουσία του ανθρώπου, παρμένη σαν σύνολο, στη προοδευτική καλλιέργεια.
Το πνεύμα εκδηλώνεται δια του νου· ψυχή και πνεύμα εκφράζουν την ηθικότητα και τη λογικότητα, προνόμια που κοσμούν μόνο τον άνθρωπο απ' όλα τα γήινα αισθητά όντα.
Ο νους είναι ο δέκτης των διαβιβαζόμενων ερεθισμάτων με τις αισθήσεις· τα ελέγχει, τα αναγνωρίζει, τα ταξινομεί και τα μετατρέπει σε αισθήματα (τα πρωταρχικά και απλούστερα απ' τα ψυχολογικά φαινόμενα), σε αντιλήψεις, παραστάσεις, γνώση, μάθηση, επιστήμη και Σοφία, την ανώτατη δυνατή, για τον άνθρωπο, πνευματική κατάκτηση και εκδηλωμένη πάντοτε με την κορυφαία ψυχική αρετή, την αγάπη. "Αναρριπίζεται" ο νους και τρέφεται με την περισυλλογή, το στοχασμό, τη σκέψη.
Πνεύμα και νους δεν ταυτίζονται· ο νους είναι σύνδεσμος σώματος και ψυχής· αποτελεί τα νοητά άϋλα νήματα - συνδέσμους μεταβίβασης απ' το υλικό πεδίο στο πνευματικό. Το πνευματικό είναι η θεία εκδήλωση του Εγώ· η πέρα απ' τη ψυχή επέκταση· ανταύγεια φωτός απ' το `Απειρο Φως.
Το σώμα αποτελεί το υλικό φορτίο και εξαναγκάζει το Εγώ να ζει και να κινείται σε χώρο και χρόνο. Πλεονέκτημα τούτου είναι η υγεία, η οποία διαπιστώνεται με την αρτιμέλεια, την ευεξία, την αγωνιστική διάθεση και την ανθεκτικότητα κατά παντός που θα μπορούσε να τη διαταράξει.
Το μεγάλο προσόν που εκδηλώνεται με το πνεύμα είναι η ευφυία· αποτελεί η ευφυία σύνθετη ιδιότητα και ικανότητα που εκφράζεται με την οξύτητα της αντίληψης, με την αγχίνοια και την κριτική ευστοχία, την ισχυρή μνήμη, την ταχύτητα σκέψης, τη διεισδυτικότητα του νου στην ουσία των Όντων.
Η έλλειψή τους αποτελεί νοητικό ελάττωμα και πνευματική ανωριμότητα.
Η εκδήλωση της ευφυίας σε ανώτατο βαθμό, είναι εξαίρετο προνόμιο των ιδιοφυών και μεγαλοφυών.
Προτέρημα της ψυχής είναι, με την αγαθοεργό συμπαράσταση του πνεύματος, το λεπτό έργο της διανόησης, αρετές δε η θεληματικότητα, η ηθικότητα, η αγνότητα, η τάση για τελειοποίηση, η ανάταση στο θείο, η αγιότητα.
Ψυχή και πνεύμα πρέπει να ηγεμονεύουν το σώμα με το νου· ο νους με τα αισθητήρια όργανα του σώματος συλλέγει πληροφορίες για τον έσω και έξω του Εγώ κόσμο και τις παρέχει ώστε με κραδασμούς να συντελείται η διανόηση δηλ. η επεξεργασία των γνώσεων για βαθύτερη κατανόηση.
Η απόκτηση μάθησης και πείρας για τα όντα μ' αυτόν τον τρόπο δεν αποτελεί τη μόνη μέθοδο.
Γίνεται και παραπάνω αναζήτηση της αλήθειας με ιδιαίτερες ικανότητες, με αισθήσεις λεπτότερες και τελειότερες· αναζητείται η ουσία των όντων, δηλ. η αλήθεια, με μυστηριώδεις και δυσκολοεξήγητες δυνάμεις, όμως παραμένει μυστηριώδης και η ίδια η υφή και η οντότητα της έννοιας της ψυχής.
Η διόραση, η διαίσθηση, η διακοή, η τηλεπάθεια, η τηλεκινησία. . . είναι μερικές μόνο από τις υπερφυείς ιδιότητες του Εγώ, ως σύνολο· με όλα τα παραπάνω ενεργεί ως ενιαία θεία δύναμη.
Φωτιζόμενο από το πνεύμα το Εγώ και περιβλημένο και από τη ψυχή συντονίζεται και αποδίδει ανάλογα με τη "σφραγίδα δωρεάς" που υπάρχει σ' αυτό έμφυτα σε κάθε άνθρωπο· συντελεί σε τούτο και η καλλιέργεια και η πείρα που αποκτάται κατά το βίο.
Η αντίθεση π.χ. γέννηση και φθορά, ζωή και θάνατος, φως και σκότος κλπ., ο μεγάλος αυτός δημιουργικός νόμος εφαρμόζεται και στα μέρη του Εγώ.
Την υγεία του σώματος ακολουθεί η ασθένεια· τη νεανική ακμή και σφριγηλότητα η γεροντική παρακμή και ατονία. Την ευφυία η αφυία· την παίδευση η αμάθεια· την ηθικότητα η ανηθικότητα· την αρετή η κακία και γενικά βρίσκονται σε πάλη και εναλλαγή τα αντίθετα.
Και στα μέρη του Εγώ και κατά ένα και ως σύνολο αντιμάχονται και αντιπαλεύουν το κακό και το καλό, το ελάττωμα και το προτέρημα , η ικανότητα κι η ανικανότητα, η δραστηριότητα κι η αδράνεια, η νευρικότητα κι η νηφαλιότητα, η θεληματικότητα κι η αβουλία, για να αρκεστούμε σε μερικές μόνο αντιθέσεις.
Η αυτογνωσία βρίσκεται στο λεπτό αλλά και δύσκολο αυτό έργο να ερευνηθούν και να αποκαλυφθούν οι αντιθέσεις αυτές που υπάρχουν μέσα μας και να καθοριστεί ο βαθμός εκδήλωσής τους.
Απ' την υπερεκτίμηση συνολικά του Εγώ μας προκύπτουν η εγωπάθεια, η υπεροψία, η υπερηφάνεια, η αλαζονεία, η θρασύτητα, ο αυταρχισμός, η σκληρότητα και άλλα ελαττώματα, τα οποία συσκοτίζουν ή εμποδίζουν τη διαύγεια της κρίσης για την αυτογνωσία και οδηγούν σε πάθη και βλάπτουν και το ίδιο το Εγώ και τους άλλους.
Η ορθή εκτίμηση της αξίας του Εγώ από τον εαυτό του οδηγεί στην αυτογνωσία, απ' την οποία πηγάζουν το αυτοσυναίσθημα, η αυτοπεποίθηση, το θάρρος, η νηφαλιότητα, η ανοχή, το φιλελεύθερο και αδούλωτο, το φιλοδίκαιο και κάθε ενάρετο.
Η υποτίμηση της αυτοαξίας προκαλεί το συναίσθημα της μειονεξίας, τη δουλεία, το άγχος, την αγωνία, τη δουλοφροσύνη, την παράλυση της δραστηριότητας, την εξουθένωση του Εγώ απ' τον εαυτό του.
Η υπερεκτίμηση και η υποτίμηση (η υπερβολή και η έλλειψη) φέρνουν σε έντονα πάθη, όπως τη θρασύτητα, τη μισαλλοδοξία, τη μωροδοξία, τη δεισιδαιμονία, την αδικία, την αρπακτικότητα, τις βαναυσότητες, την εγκληματικότητα.
Αυτά και άλλα βασανιστικά πάθη του Εγώ καλείται και μπορεί κάθε καλοπροαίρετος άνθρωπος να καταστέλλει ή και να παρεμποδίζει την εκδήλωσή τους και ως επιθυμίες ακόμη.
Πρέπει να προηγηθεί το δύσκολο αυτό κατόρθωμα για να μπορεί, χωρίς φιλαυτία, αλλά με ειλικρινή και διαυγή κρίση, να γνωρίσει τις ικανότητές του (σωματικές, ψυχικές, πνευματικές), να τις αξιοποιήσει στον ανώτερο δυνατό βαθμό, για ίδια ωφέλεια αλλά και της ανθρωπότητας. Να ο πιο υψηλός στόχος της γήινης διέλευσής του.
http://www.xrysalogia.gr/triptyxo.html
--------------------------------------------------------------------------------
Ας επιχειρήσουμε διερεύνηση του Εγώ του ανθρώπου φιλοσοφικά, ψυχολογικά, μυστηριακά.
Πρώτος δίδαξε το τριμερές του Εγώ ο πρώτος των φιλόσοφων, ο Θαλής ο Μιλήσιος (643 - 548 π.Χ.), όταν ρωτήθηκε, "τις ο ευδαίμων;"· "ο το μεν σώμα υγιής, την δε ψυχήν εύπορος (ευκολοπροσάρμοστος, γαλήνιος), την δε φύσιν ευπαίδευτος" (ικανότητα, χάρισμα από έμφυτο για μάθηση, για πνευματικότητα)· βλ. Διογένους Λαερτίου Βίοι φίλος. Θαλής βιβλ. Ι § 37.
Σώμα, ψυχή και Νου (ή πνεύμα) δίδαξε και ο μεγαλύτερος απ' τους φιλοσόφους, ο μύστης Πλάτων (428 - 347 π.Χ.).
Η ψυχή για να εκδηλώσει, στο υλικό πεδίο, τις θείες της ιδιότητες, έχει ανάγκη Νου (Πνεύματος) και ο νους για να νοεί δηλ. να μετατρέπει τα ερεθίσματα που συλλαμβάνει με τις αισθήσεις σε γνώσεις, έχει ανάγκη σώματος. (βλ. Πλάτ. Τίμαιος 30β).
Η κατά Πλάτωνα τριμερής διάκριση του Εγώ εξακολουθεί να ισχύει στα κύρια σημεία. Πάνω σ' αυτή στηρίζεται η ψυχολογική θεώρηση.
Το σώμα είναι το αισθητό, αυτό που έχει σχέση με την εκδήλωση της υλικής ζωής· αυτό που τρέφεται και συντηρείται με υλικές προμήθειες.
Η ψυχή είναι ο πυρήνας του Εγώ· έχει σχέση με την αρετή· διακρίνει τις αντιθέσεις· τρέφεται απ' το καλό και το δίκαιο· οδηγεί το Εγώ, τη γήινη παρουσία του ανθρώπου, παρμένη σαν σύνολο, στη προοδευτική καλλιέργεια.
Το πνεύμα εκδηλώνεται δια του νου· ψυχή και πνεύμα εκφράζουν την ηθικότητα και τη λογικότητα, προνόμια που κοσμούν μόνο τον άνθρωπο απ' όλα τα γήινα αισθητά όντα.
Ο νους είναι ο δέκτης των διαβιβαζόμενων ερεθισμάτων με τις αισθήσεις· τα ελέγχει, τα αναγνωρίζει, τα ταξινομεί και τα μετατρέπει σε αισθήματα (τα πρωταρχικά και απλούστερα απ' τα ψυχολογικά φαινόμενα), σε αντιλήψεις, παραστάσεις, γνώση, μάθηση, επιστήμη και Σοφία, την ανώτατη δυνατή, για τον άνθρωπο, πνευματική κατάκτηση και εκδηλωμένη πάντοτε με την κορυφαία ψυχική αρετή, την αγάπη. "Αναρριπίζεται" ο νους και τρέφεται με την περισυλλογή, το στοχασμό, τη σκέψη.
Πνεύμα και νους δεν ταυτίζονται· ο νους είναι σύνδεσμος σώματος και ψυχής· αποτελεί τα νοητά άϋλα νήματα - συνδέσμους μεταβίβασης απ' το υλικό πεδίο στο πνευματικό. Το πνευματικό είναι η θεία εκδήλωση του Εγώ· η πέρα απ' τη ψυχή επέκταση· ανταύγεια φωτός απ' το `Απειρο Φως.
Το σώμα αποτελεί το υλικό φορτίο και εξαναγκάζει το Εγώ να ζει και να κινείται σε χώρο και χρόνο. Πλεονέκτημα τούτου είναι η υγεία, η οποία διαπιστώνεται με την αρτιμέλεια, την ευεξία, την αγωνιστική διάθεση και την ανθεκτικότητα κατά παντός που θα μπορούσε να τη διαταράξει.
Το μεγάλο προσόν που εκδηλώνεται με το πνεύμα είναι η ευφυία· αποτελεί η ευφυία σύνθετη ιδιότητα και ικανότητα που εκφράζεται με την οξύτητα της αντίληψης, με την αγχίνοια και την κριτική ευστοχία, την ισχυρή μνήμη, την ταχύτητα σκέψης, τη διεισδυτικότητα του νου στην ουσία των Όντων.
Η έλλειψή τους αποτελεί νοητικό ελάττωμα και πνευματική ανωριμότητα.
Η εκδήλωση της ευφυίας σε ανώτατο βαθμό, είναι εξαίρετο προνόμιο των ιδιοφυών και μεγαλοφυών.
Προτέρημα της ψυχής είναι, με την αγαθοεργό συμπαράσταση του πνεύματος, το λεπτό έργο της διανόησης, αρετές δε η θεληματικότητα, η ηθικότητα, η αγνότητα, η τάση για τελειοποίηση, η ανάταση στο θείο, η αγιότητα.
Ψυχή και πνεύμα πρέπει να ηγεμονεύουν το σώμα με το νου· ο νους με τα αισθητήρια όργανα του σώματος συλλέγει πληροφορίες για τον έσω και έξω του Εγώ κόσμο και τις παρέχει ώστε με κραδασμούς να συντελείται η διανόηση δηλ. η επεξεργασία των γνώσεων για βαθύτερη κατανόηση.
Η απόκτηση μάθησης και πείρας για τα όντα μ' αυτόν τον τρόπο δεν αποτελεί τη μόνη μέθοδο.
Γίνεται και παραπάνω αναζήτηση της αλήθειας με ιδιαίτερες ικανότητες, με αισθήσεις λεπτότερες και τελειότερες· αναζητείται η ουσία των όντων, δηλ. η αλήθεια, με μυστηριώδεις και δυσκολοεξήγητες δυνάμεις, όμως παραμένει μυστηριώδης και η ίδια η υφή και η οντότητα της έννοιας της ψυχής.
Η διόραση, η διαίσθηση, η διακοή, η τηλεπάθεια, η τηλεκινησία. . . είναι μερικές μόνο από τις υπερφυείς ιδιότητες του Εγώ, ως σύνολο· με όλα τα παραπάνω ενεργεί ως ενιαία θεία δύναμη.
Φωτιζόμενο από το πνεύμα το Εγώ και περιβλημένο και από τη ψυχή συντονίζεται και αποδίδει ανάλογα με τη "σφραγίδα δωρεάς" που υπάρχει σ' αυτό έμφυτα σε κάθε άνθρωπο· συντελεί σε τούτο και η καλλιέργεια και η πείρα που αποκτάται κατά το βίο.
Η αντίθεση π.χ. γέννηση και φθορά, ζωή και θάνατος, φως και σκότος κλπ., ο μεγάλος αυτός δημιουργικός νόμος εφαρμόζεται και στα μέρη του Εγώ.
Την υγεία του σώματος ακολουθεί η ασθένεια· τη νεανική ακμή και σφριγηλότητα η γεροντική παρακμή και ατονία. Την ευφυία η αφυία· την παίδευση η αμάθεια· την ηθικότητα η ανηθικότητα· την αρετή η κακία και γενικά βρίσκονται σε πάλη και εναλλαγή τα αντίθετα.
Και στα μέρη του Εγώ και κατά ένα και ως σύνολο αντιμάχονται και αντιπαλεύουν το κακό και το καλό, το ελάττωμα και το προτέρημα , η ικανότητα κι η ανικανότητα, η δραστηριότητα κι η αδράνεια, η νευρικότητα κι η νηφαλιότητα, η θεληματικότητα κι η αβουλία, για να αρκεστούμε σε μερικές μόνο αντιθέσεις.
Η αυτογνωσία βρίσκεται στο λεπτό αλλά και δύσκολο αυτό έργο να ερευνηθούν και να αποκαλυφθούν οι αντιθέσεις αυτές που υπάρχουν μέσα μας και να καθοριστεί ο βαθμός εκδήλωσής τους.
Απ' την υπερεκτίμηση συνολικά του Εγώ μας προκύπτουν η εγωπάθεια, η υπεροψία, η υπερηφάνεια, η αλαζονεία, η θρασύτητα, ο αυταρχισμός, η σκληρότητα και άλλα ελαττώματα, τα οποία συσκοτίζουν ή εμποδίζουν τη διαύγεια της κρίσης για την αυτογνωσία και οδηγούν σε πάθη και βλάπτουν και το ίδιο το Εγώ και τους άλλους.
Η ορθή εκτίμηση της αξίας του Εγώ από τον εαυτό του οδηγεί στην αυτογνωσία, απ' την οποία πηγάζουν το αυτοσυναίσθημα, η αυτοπεποίθηση, το θάρρος, η νηφαλιότητα, η ανοχή, το φιλελεύθερο και αδούλωτο, το φιλοδίκαιο και κάθε ενάρετο.
Η υποτίμηση της αυτοαξίας προκαλεί το συναίσθημα της μειονεξίας, τη δουλεία, το άγχος, την αγωνία, τη δουλοφροσύνη, την παράλυση της δραστηριότητας, την εξουθένωση του Εγώ απ' τον εαυτό του.
Η υπερεκτίμηση και η υποτίμηση (η υπερβολή και η έλλειψη) φέρνουν σε έντονα πάθη, όπως τη θρασύτητα, τη μισαλλοδοξία, τη μωροδοξία, τη δεισιδαιμονία, την αδικία, την αρπακτικότητα, τις βαναυσότητες, την εγκληματικότητα.
Αυτά και άλλα βασανιστικά πάθη του Εγώ καλείται και μπορεί κάθε καλοπροαίρετος άνθρωπος να καταστέλλει ή και να παρεμποδίζει την εκδήλωσή τους και ως επιθυμίες ακόμη.
Πρέπει να προηγηθεί το δύσκολο αυτό κατόρθωμα για να μπορεί, χωρίς φιλαυτία, αλλά με ειλικρινή και διαυγή κρίση, να γνωρίσει τις ικανότητές του (σωματικές, ψυχικές, πνευματικές), να τις αξιοποιήσει στον ανώτερο δυνατό βαθμό, για ίδια ωφέλεια αλλά και της ανθρωπότητας. Να ο πιο υψηλός στόχος της γήινης διέλευσής του.
http://www.xrysalogia.gr/triptyxo.html
ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ
--------------------------------------------------------------------------------
Το ρητό αυτό, ψήγμα πνευματικού χρυσού, απευθύνεται σε κάθε έμβιο ον, ιδιαιτέρως όμως στο λογικό άνθρωπο.
Κατά το σοφό μύστη Πλούταρχο τον Χαιρωνέα (47-127 μ.Χ.), ιερέα και επόπτη του Δελφικού ιερού, στο θεωρούμενο τούτο πάνσεπτο τέμενος του αρχαίου Ελληνισμού, οι βασιλείς, οι άρχοντες, οι πλούσιοι, πλούσια υλικά αφιέρωναν· οι σοφοί λακωνικότατα ρητά ανέθεταν, ως πνευματικά αναθήματα.
Πρώτος, κατά την παράδοση, ο Χείλων Δαμαγήτου ο Λακεδαιμόνιος, ένας απ' τους επτά σοφούς, καταφρονώντας τα υλικά αγαθά, πρόσφερε στο Μαντείο των Δελφών τη γνώμη "Γνώθι σαυτόν".
Αυτόν τον μιμήθηκαν και άλλοι σοφοί και εκατοντάδες ρητών, με δύο λέξεις συνήθως εκφραζόμενων, δωρήθηκαν για να είναι εκεί στους Δελφούς γραμμένα πάνω σε παραστάδες, κίονες, στήλες, τοίχους κλπ.
Ο Στοβαίος (τον Ε' μ.Χ. αιώνα) στην Ανθολογία του (ΙΙΙ, 1. 173) μας διέσωσε 147 παραγγέλματα με τη σημείωση "Σωσιάδου των 7 Σοφών Υποθήκαι".
Ο Πλάτων στον "Πρωταγόρα" (343β) υποστηρίζει ότι τα πρώτα δωρηθέντα αποφθέγματα στους Δελφούς ήσαν το "Γνώθι σαυτόν" του Χείλωνος και το "Μηδέν άγαν" του Σόλωνος. Στον Χαρμίδη προσθέτει και του Θαλή (643-548 π.Χ.): "εγγύα· πάρα δ' άτα", δηλ: εγγυήθηκες; θα ακολουθήση η συμφορά· η σημερινή παροιμία: "εγγυητής καλοπληρωτής".
Κατά τον Πλούταρχο, το "Γνώθι σαυτόν" προερχόταν απ' αυτόν τον θεό Απόλλωνα και ήταν γραμμένο σε πολλά σημεία στα Δελφικά ιερά. (Πάνω σε κίονα, παραστάδα, μετόπη Ναού, προπύλαία κ.ά. Βλ. Διόδ. ΙΧ 14. - Μακρ. Σατ. Ι 66. - Πλουτάρχ. Ηθ. 392Α).
ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΟΥ ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ.
Παραλήφθηκε το "γνώθι σαυτόν" απ' τους σοφούς και θιασώτες μυστηριακών οργανώσεων και προβάλλοταν ως πρωταρχικός όρος αυτοενδοσκόπησης, αυτοκάθαρσης, προσπάθειας πνευματικής ανόδου και ηθικής τελειοποίησης.
Όπως αυτός που πήγαινε κατά την παλιά εποχή στους Δελφούς για μαντεία αναγκάζοταν να αναγνώση πάνω στο προπύλαιο το ρητό τούτο, κατά όμοιο τρόπον και εκείνος που επιθυμεί την καλλιτέρευση του Εγώ του οφείλει να αρχίζει από την αυτογνωσία.
Έλεγε τότε συμβολικά, δια των εμπείρων σοφών ιερέων του, ο Απόλλων: άνθρωπε, πριν εισέλθης στο άδυτο και ζητήσεις απάντηση στο ερώτημά σου, γνώρισε πρώτα τον εαυτό σου· μελέτησέ τον· προσπάθησε να αποκαλύψεις τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματά σου· τις τάσεις, τις ορμές, τις κλίσεις, τις έλξεις, τις επιθυμίες, τις δυνατότητες· γνώρισε το Είναι σου· τότε μόνο θα σε ωφελήσει ο χρησμός μας (η πρόγνωση για το μέλλον σου).
Ακριβώς τα ίδια πρέπει να ακούει ενδόμυχα ψιθυριζόμενα ο βυθιζόμενος σε υψηλούς στοχασμούς και που διατελεί σε συνθήκες ιδιάζουσας, ψυχολογικής, ανάτασης.
Αλλά τι είναι Εγώ; Είναι δυνατή η αυτογνωσία;
Ο Χείλων όταν ρωτήθηκε: "Τι το χαλεπώτατον;" (το δυσκολώτατο), "το γιγνώσκειν εαυτόν" απάντησε· "πολλά γαρ υπό φιλαυτίας" (της αγάπης του εαυτού μας) "έκαστον εαυτώ προτιθέναι" (προβάλλονται εμπόδια μεταξύ του εγώ κρίνοντος και κρινομένου από τον ίδιο).
Τη συσκότιση αυτή της κρίσης του αυτοκρινόμενου από τη φιλαυτία άριστα ο Αίσωπος δίδαξε με το γνωστό μύθο "έκαστος δύο πήρας (σάκκους) φέρει· την μεν έμπροσθεν δια τα αλλότρια (ξένα), την δε όπισθεν δια τα ίδια (δικά του) ελαττώματα" (τα οποία δεν θέλει να βλέπει).
http://www.xrysalogia.gr/gnothisayton.html
--------------------------------------------------------------------------------
Το ρητό αυτό, ψήγμα πνευματικού χρυσού, απευθύνεται σε κάθε έμβιο ον, ιδιαιτέρως όμως στο λογικό άνθρωπο.
Κατά το σοφό μύστη Πλούταρχο τον Χαιρωνέα (47-127 μ.Χ.), ιερέα και επόπτη του Δελφικού ιερού, στο θεωρούμενο τούτο πάνσεπτο τέμενος του αρχαίου Ελληνισμού, οι βασιλείς, οι άρχοντες, οι πλούσιοι, πλούσια υλικά αφιέρωναν· οι σοφοί λακωνικότατα ρητά ανέθεταν, ως πνευματικά αναθήματα.
Πρώτος, κατά την παράδοση, ο Χείλων Δαμαγήτου ο Λακεδαιμόνιος, ένας απ' τους επτά σοφούς, καταφρονώντας τα υλικά αγαθά, πρόσφερε στο Μαντείο των Δελφών τη γνώμη "Γνώθι σαυτόν".
Αυτόν τον μιμήθηκαν και άλλοι σοφοί και εκατοντάδες ρητών, με δύο λέξεις συνήθως εκφραζόμενων, δωρήθηκαν για να είναι εκεί στους Δελφούς γραμμένα πάνω σε παραστάδες, κίονες, στήλες, τοίχους κλπ.
Ο Στοβαίος (τον Ε' μ.Χ. αιώνα) στην Ανθολογία του (ΙΙΙ, 1. 173) μας διέσωσε 147 παραγγέλματα με τη σημείωση "Σωσιάδου των 7 Σοφών Υποθήκαι".
Ο Πλάτων στον "Πρωταγόρα" (343β) υποστηρίζει ότι τα πρώτα δωρηθέντα αποφθέγματα στους Δελφούς ήσαν το "Γνώθι σαυτόν" του Χείλωνος και το "Μηδέν άγαν" του Σόλωνος. Στον Χαρμίδη προσθέτει και του Θαλή (643-548 π.Χ.): "εγγύα· πάρα δ' άτα", δηλ: εγγυήθηκες; θα ακολουθήση η συμφορά· η σημερινή παροιμία: "εγγυητής καλοπληρωτής".
Κατά τον Πλούταρχο, το "Γνώθι σαυτόν" προερχόταν απ' αυτόν τον θεό Απόλλωνα και ήταν γραμμένο σε πολλά σημεία στα Δελφικά ιερά. (Πάνω σε κίονα, παραστάδα, μετόπη Ναού, προπύλαία κ.ά. Βλ. Διόδ. ΙΧ 14. - Μακρ. Σατ. Ι 66. - Πλουτάρχ. Ηθ. 392Α).
ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΟΥ ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ.
Παραλήφθηκε το "γνώθι σαυτόν" απ' τους σοφούς και θιασώτες μυστηριακών οργανώσεων και προβάλλοταν ως πρωταρχικός όρος αυτοενδοσκόπησης, αυτοκάθαρσης, προσπάθειας πνευματικής ανόδου και ηθικής τελειοποίησης.
Όπως αυτός που πήγαινε κατά την παλιά εποχή στους Δελφούς για μαντεία αναγκάζοταν να αναγνώση πάνω στο προπύλαιο το ρητό τούτο, κατά όμοιο τρόπον και εκείνος που επιθυμεί την καλλιτέρευση του Εγώ του οφείλει να αρχίζει από την αυτογνωσία.
Έλεγε τότε συμβολικά, δια των εμπείρων σοφών ιερέων του, ο Απόλλων: άνθρωπε, πριν εισέλθης στο άδυτο και ζητήσεις απάντηση στο ερώτημά σου, γνώρισε πρώτα τον εαυτό σου· μελέτησέ τον· προσπάθησε να αποκαλύψεις τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματά σου· τις τάσεις, τις ορμές, τις κλίσεις, τις έλξεις, τις επιθυμίες, τις δυνατότητες· γνώρισε το Είναι σου· τότε μόνο θα σε ωφελήσει ο χρησμός μας (η πρόγνωση για το μέλλον σου).
Ακριβώς τα ίδια πρέπει να ακούει ενδόμυχα ψιθυριζόμενα ο βυθιζόμενος σε υψηλούς στοχασμούς και που διατελεί σε συνθήκες ιδιάζουσας, ψυχολογικής, ανάτασης.
Αλλά τι είναι Εγώ; Είναι δυνατή η αυτογνωσία;
Ο Χείλων όταν ρωτήθηκε: "Τι το χαλεπώτατον;" (το δυσκολώτατο), "το γιγνώσκειν εαυτόν" απάντησε· "πολλά γαρ υπό φιλαυτίας" (της αγάπης του εαυτού μας) "έκαστον εαυτώ προτιθέναι" (προβάλλονται εμπόδια μεταξύ του εγώ κρίνοντος και κρινομένου από τον ίδιο).
Τη συσκότιση αυτή της κρίσης του αυτοκρινόμενου από τη φιλαυτία άριστα ο Αίσωπος δίδαξε με το γνωστό μύθο "έκαστος δύο πήρας (σάκκους) φέρει· την μεν έμπροσθεν δια τα αλλότρια (ξένα), την δε όπισθεν δια τα ίδια (δικά του) ελαττώματα" (τα οποία δεν θέλει να βλέπει).
http://www.xrysalogia.gr/gnothisayton.html
Σάββατο 8 Μαΐου 2010
τάς κεφαλάς τῶν ἀοράτων δρακόντων συνθλάσαι
«Δέσποτα παντοκράτορ, ὁ πᾶσαν τήν κτίσιν ἐν σοφίᾳ δημιουργήσας, ὁ διά τήν ἄφατόν σου πρόνοιαν καί πολλήν ἀγαθότητα ἀγαγών ἡμᾶς εἰς τά πανσέπτους ἡμέρας ταύτας, πρός καθαρισμόν ψυχῶν καί σωμάτων, πρός ἐγκράτειαν παθῶν, πρός ἐλπίδα ἀναστάσεως· ὁ διά τεσσαράκοντα ἡμερῶν πλάκας χειρίσας τά θεοχάρακτα γράμματα τῷ θεράποντί σου Μωσεῖ, παράσχου καί ἡμῖν, ἀγαθέ, τόν ἀγῶνα τόν καλόν ἀγωνίσασθαι, τόν δρόμον τῆς νηστείας ἐκτελέσαι, τήν πίστιν ἀδιαίρετον τηρῆσαι, τάς κεφαλάς τῶν ἀοράτων δρακόντων συνθλάσαι, νικητάς τε τῆς ἁμαρτίας ἀναφανῆναι καί ἀκατακρίτως φθάσαι προσκυνῆσαι καί τήν ἁγίαν ἀνάστασιν».
Η Α Ρ Ε Τ Η
--------------------------------------------------------------------------------
Σε ποιόν τύπο ανθρώπων ανήκετε;
------------------------------http://www.xrysalogia.gr/typoi.html--------------------------------------------------
Τη μεγάλη ποικιλία των ανθρώπων, από το πού και πώς και για ποιο σκοπό αναζητούν τη γνώση, θα μπορούσαμε να την κατατάξουμε σε δυο ομάδες: τους θεωρητικούς και τους πρακτικούς.
Οι θεωρητικοί, προικισμένοι με λεπτή διάνοια και φιλόσοφο, δηλ. ανήσυχο, ερευνητικό διεισδυτικό νου, δεν αρκούνται στη διαπίστωση των πραγμάτων, αλλά προωθούν τη σκέψη βαθύτερα, επιχειρώντας την αποκάλυψη σχέσεων και αιτίων γέννησης και σκοπού ύπαρξης.
Στην έρευνά τους συμπεριλαμβάνουν κάθε τι το "επιστητό" (αυτό που μπορεί να γίνει γνωστό) κι από τις παραμέτρους της μελέτης και των ίδιων και των άλλων συνάγουν συμπεράσματα για τα πάντα και επινοούν θεωρίες και κοσμοθεωρίες.
Οι θεωρητικοί αυτοί χαράζουν κατευθύνσεις και με τις εμπνεύσεις τους και τα επιτεύγματά τους επιτυγχάνεται η πρόοδος και η εξέλιξη του πολιτισμού.
Σ' αυτούς ανήκουν οι μεγάλοι ποιητές, καλλιτέχνες, επιστήμονες, φιλόσοφοι.
Οι πρακτικοί αρκούνται στη διαπίστωση των πραγμάτων· παίρνουν έτοιμα τα επινοήματα των θεωρητικών και τα εφαρμόζουν σε πρακτικά έργα· γίνονται μεγάλοι επιχειρηματίες, έμποροι, βιομήχανοι, τεχνικοί· μαζεύουν πλούτο και διαθέτουν όλη τους την πνευματικότητα και δραστηριότα στην αύξησή του και στη μερική απόλαυσή του.
Οι πρακτικοί αυτοί έχουν σχεδόν μόνο "Έξω Εγώ". Είναι τόση η επέκταση του Εγώ σε υλικά πράγματα και τόση η απασχόληση του Νου τους μ' αυτά ώστε τα περί αυτογνωσίας, αυτοσυγκέντρωσης, αυτοενδοσκόπησης, ευτυχίας εκ των έσω κλπ. να τα νομίζουν, το λιγότερο, χαμένο χρόνο.
Η ελληνική λέξη αρετή παράγεται από τη ρίζα αρ -απ' την οποία και οι λέξεις: άρι - (πρεπόντως, καλώς), αρείων (= ανδρειότερος, ευγενέστερος), άρι-στος, αρέσκω, αραρίσκω (αρμόζω, συνδέω), αρέγει (ωφελεί, προσήκει) και ρήμα αρετάω απ' τον Όμηρο (Θ, 329, Ζ, 114) = ευδοκιμώ, ακμάζω.
Κατά την ετυμολογία λοιπόν: Αρετή σημαίνει ικανότητα να αρμόζει, να ωφελεί, να συνδέει, να προσήκει, να αρέσει, να είναι κάτι κατάλληλο, ανώτερο, ηθικότερο, άριστο.
Η ικανότητα, η καταλληλότητα, η υπεροχή αυτή, η εκφραζόμενη με την αρετή, αποδίδονταν στην αρχή στο σώμα και μάλιστα του άντρα. Απ' αυτό, απ' την ίδια ρίζα παραγωγή της λέξης άρρην, άρρενος και η λατινική virtus = και απ' το vir = ανήρ.
Δήλωνε την ευψυχία, την ανδρεία, την ισχύ και γενικά τα σωματικά προτερήματα του άντρα. Κατά τον Όμηρο και για θεούς με τη σημασία της μεγαλοπρέπειας, για άντρες ως ανδρεία και για γυναίκες ως κάλλος. Ο Θουκυδίδης, για να δικαιολογήσει γιατί οι φονευθέντες Αθηναίοι στη μάχη του Μαραθώνα (490 π.Χ.) θάφτηκαν εκεί λέει: "εκείνων δε διαπρεπή την αρετήν κρίναντες αυτού (δηλ. του Μαραθώνα) και τον τάφον εποίησαν", (βιβλ. Β' 34). Αρετή εδώ = ανδρεία, γενναιότητα αλλά και ψυχικό σθένος.
Απ' την αρχική αυτή σημασία επεκτάθηκε και σε πνευματικά και ψυχικά πλεονεκτήματα γενικά του ανθρώπου· "Γενναίων πόνων αρεταί τοις θανούσιν άγαλμα" (Ευριπίδη Ηρ. Μαιν. 356) εδώ σημαίνει χάρισμα ψυχής, αντοχή, ευγένεια. "Η αρετή και ου το κάλλος κόσμον ταις γυναιξί, ώ γύναι, φέρει" λέει κατά τον Ευριπίδη η αιχμάλωτη χήρα του ήρωα Έκτορα, Ανδρομάχη, προς την κόρη της Ελένης και του Μενέλαου Ερμιόνη. Εδώ σημαίνει ψυχικό μεγαλείο, αγνότητα ψυχής, ηθικό ύψος.
Και παραπέρα διευρύνθηκε η σημασία της και η διεύρυνση παραμένει και σήμερα, κατάληξε δε να δηλώνει πλεονέκτημα, προτέρημα, ιδιότητα υπεροχής, προσόν, αξία.
Με τη σημασία αυτή χαρακτηρίζουμε π.χ. ως αρετή του σκύλου την πιστότητα, του αλόγου την ταχύτητα, του ξύλου της δρυός τη στερεότητα, του χρυσού τη λάμψη και το ανοξείδωτο κ.ο.κ.
Στην ηθική, στη φιλοσοφία και στη θρησκεία η έννοια της αρετής αναφέρεται κυρίως στη ψυχική ή ηθική υπόσταση του ανθρώπου και κατ' επέκταση στην πνευματική ανωτερότητά του.
Αρετή λοιπόν είναι η μόνιμη ψυχική διάθεση για να κάνεις το καλό και να αποφεύγεις το κακό.
Αρετή κατά τον Πλάτωνα είναι "υγεία τις και κάλλος και ευεξία της ψυχής" ή "αγαθόν καλούμεν το σώζον και ωφελούν, κακόν δε το διαλύον και διαφθείρον".
Η άσκηση της αρετής οδηγεί στο αγαθό και στην ευδαιμονία και απομακρύνει απ' το κακό και τη δυστυχία.
Για την αρετή γίνεται ευρύτατη διδασκαλία στην ηθική όλων των θρησκειών· και οι σοφοί όλων των εθνών και εποχών άφησαν πολύτιμες υποθήκες γι' αυτήν. Μεταφέρουμε μερικές.
Παρακάλεσε ένας μαθητής του το Βούδδα (560 - 480 π.Χ. τον μεγάλο ιδρυτή της βουδιστικής θρησκείας, που ακολουθούν εκατοντάδες εκατομμυρίων Ασιάτες) να συνοψίσει σ' ένα στίχο τη διδασκαλία του κι εκείνος, με στιγμιαία σκέψη, απάντησε. "Παύσατε να πράττετε το κακό· μάθετε να πράττετε το καλό. Εξαγνίστε την καρδιά σας, να η θρησκεία του Βούδδα".
Κατά το Βούδδα, ο ενάρετος πρέπει να απέχει από το κακό, να πράττει το καλό, να είναι αγνός στη ψυχή του δηλ. να απολυτρωθεί από τα πάθη του.
"Ο αγαθός -ο ενάρετος- κατά τη Μαχαβαράτα (την Αγία Γραφή των Ινδών) ούτε τον εαυτό του επαινεί, ούτε τον άλλο κατηγορεί, ούτε διώχνει τον απελπισμένο. Νικώντας τα έξη πάθη της ψυχής του, τον πόθο, το θυμό, την αμάθεια, την υπερηφάνεια, το φθόνο και την πλεονεξία, γίνεται ανώτερος όλων".
Κατά τον Κομφούκιο (τον πιο περίφημο φιλόσοφο της Κίνας 551 - 479 π.Χ.) η αρετή είναι έμφυτη, στηριζόμενη πάνω στον οίκτο. Με την προσήλωση στο θείο και τους τύπους της θρησκείας και με τις καλές πράξεις, πετυχαίνει ο άνθρωπος την αυτοκάθαρση της ψυχής, η οποία δεν είναι τίποτε άλλο παρά μέρος της Παγκόσμιας Ψυχής. Ο ενάρετος πρέπει να κοσμείται από τις επί μέρους αρετές, της ειλικρίνειας, της ταπεινοφροσύνης, της καλοκαγαθίας, της δικαιοσύνης. Ύψιστη αρετή η ευσέβεια αλλά και το σέβας προς τους γονείς.
Κατά τον Λάο - Τσέ (Κινέζο φιλόσοφο περί το 600 π.Χ.) αρετή είναι η επιδίωξη της σύνδεσης του πεπερασμένου (ανθρώπου) με το άπειρο (Θεού). Είναι η γέφυρα που οδηγεί τον άνθρωπο στο όντως Ον.
Οι Έλληνες πριν τον Πυθαγόρα, διατυπώνοντας τις γνώμες τους για την αρετή και τον ενάρετο βίο, τις διατυπώνουν με λιγόλογα γνωμικά. Να μερικά ψήγματα χρυσού, όπως μπορούμε να ονομάσουμε τη συμπυκνωμένη σοφία και αλήθεια σε λίγες λέξεις. Αναφέρουμε από μια γνώμη των έξη απ' τους επτά σοφούς της αρχαίας Ελλάδας:
Κλεόβουλος: "αρετής οικείον, κακίας αλλότριον", φίλος της αρετής, εχθρός της κακίας.
Σόλων: "Συμβούλευε μη τα ήδιστα αλλά τα βέλτιστα τοις πολίταις", όχι ό,τι πιο τερπνό αλλά ό,τι πιο ηθικό.
Θαλής: "Μη την όψιν καλλωπίζου, αλλά εν τοις επιτηδεύμασιν ίσθι καλός", ας μη καλλωπίζεσαι στην εμφάνισή σου, αλλά να είσαι σεμνός στους τρόπους και στο χαρακτήρα.
Πιττακός ο Λέσβιος: "Θεράπευε (προσπάθησε να έχεις ) ευσέβειαν, πίστιν, εμπειρίαν (πείρα), επιδεξιότητα, εταιρείαν (φιλία και αγάπη), επιμέλειαν, οικονομίαν, τέχνην".
Βίας: "Έξεις έργω μνήμην, καιρώι ευλάβειαν, πλούτωι φιλίαν, λόγωι πειθώ, σιγήι κόσμον, γνώμηι δικαιοσύνην, τόλμηι ανδρείαν, πράξει δυναστείαν, δόξηι ηγεμονίαν", θα έχεις με τα καλά σου έργα καλή φήμη, επίκαιρα ευλάβεια, από χαρακτήρος γενναιότητα, με κόπους εγκράτεια, με φόβο ευσέβεια, με παροχή αγάπη, με επιχειρήματα πειστικότητα, με σιγή κοσμιότητα και ευπρέπεια, με ορθή κρίση δικαιοσύνη, με τόλμη ανδρεία, με έργα καλή διακυβέρνηση, με καλή φήμη και κρίση την ορθή διοίκηση.
Περίανδρος: "Αι μεν ηδοναί θνηταί, αι δε αρεταί αθάνατοι".
Απ' τους Έλληνες φιλοσόφους πρώτος ο μεγάλος μύστης Πυθαγόρας όχι μόνο δίδαξε την αρετή και τον ενάρετο βίο αλλά και τα εφάρμοσε και ο ίδιος και οι μαθητές του με μεγάλη αυστηρότητα.
Την αρετή την αποκαλούσε αρμονία ψυχής· σύμμετρο συνδυασμό πνευματικών και ηθικών προτερημάτων· "καλόν καγαθόν" ήθελαν τον ιδανικό άνθρωπο και οι αρχαίοι Έλληνες.
Οι Πυθαγόριοι επιδίωκαν τον ενάρετο βίο με τον ασκητισμό, τη νέκρωση των παθών, την υποταγή των αισθήσεων και των αισθημάτων κάτω απ' την εξουσία της βούλησης.
Περίφημος, όπως λέμε κι αλλού, ο καθημερινός βραδινός έλεγχος των Πυθαγορείων: "Πη παρέβην; Τι δ' έρεξα; Τι μοι δέον ουκ ετελέσθη;" δηλ. τι έπραξα που δεν έπρεπε; Τι έπραξα που έπρεπε; Τι δεν έπραξα που έπρεπε;
Σωκράτης: θέτει ως βασική προϋπόθεση του ενάρετου το μυστηριακό Δελφικό ρητό "Γνώθι σαυτόν". Απ' αυτό αποφαίνεται το "ουδείς εκών κακός" δηλ. η άγνοια εξωθεί στο κακό, ο σοφός είναι κατ' ανάγκη ενάρετος. Η αρετή λοιπόν εδράζεται πάνω στη γνώση, στην επιστήμη, στη σοφία, επομένως είναι διδακτή. Η κακία προκύπτει απ' την αμάθεια, την ανεπιστημοσύνη, την έλλειψη γνώσης.
Η μονομερής θεμελίωση της αρετής πάνω στη γνώση από το σοφό Σωκράτη, σωστά κρίνεται ανεπαρκής. Η γνώση μόνη της δε διευθύνει τη βούληση, όπως και η έξη μόνη της, την οποία υποστηρίζει ο Αριστοτέλης. Η αρετή κι ο ενάρετος βίος είναι απόρροια βούλησης· και επομένως έχουμε αμαθείς ενάρετους και πολυμαθείς κακοήθεις.
Πλάτων: δίδαξε επιστημονικότερα για την αρετή. Μιλά γι' αυτή σε πολλούς διαλόγους, λεπτομερέστερα όμως στην Πολιτεία και στους Νόμους του.
Η αρετή κατά τον Πλάτωνα είναι ορθή ιδιότητα, εσωτερική τάξη, αρμονία ψυχής, η δε κακία το αντίθετο. Μόνο ο ενάρετος είναι ελεύθερος, γιατί κυριαρχεί σ' αυτόν ο νους· είναι πλούσιος γιατί είναι χαρούμενος, ατάραχος, αυτάρκης. Αν η ψυχή κυριαρχείται από το πάθος γίνεται δούλη, δειλή, περίλυπη.
Η αρετή είναι μια και ενιαία, γιατί έχει την πηγή της μέσα, στο εγώ· επειδή όμως ο άνθρωπος έχει ποικίλες κοινωνικές σχέσεις αλλά και ψυχικές εκδηλώσεις προκύπτουν επί μέρους αρετές.
Αυτές κατά τον Πλάτωνα, με βάση τις ψυχικές δυνάμεις, είναι οι εξής τέσσερις: Η Φρόνηση, με έδρα τον εγκέφαλο, αρετή του λογιστικού (διανόησης)· ιδανικό της η Σοφία. Η Ανδρεία, με έδρα την καρδιά, αρετή του θυμοειδούς. Η Σωφροσύνη, με έδρα το στομάχι, αρετή του επιθυμητού. Η Δικαιοσύνη, που προσδίνει αρμονία και ισορροπία στις άλλες τρεις.
Τις αρετές αυτές τις ονομάζει θεία αγαθά απ' τα οποία εξαρτώνται και τα ανθρώπινα αγαθά, τα οποία είναι κατά σειρά αξίας, η υγεία, το κάλλος, η ισχύς, ο πλούτος και άλλα.
Αριστοτέλης: παραδέχεται ότι "ουχ ώσπερ οίονται οι πολλοί, της αρετής αρχή και ηγεμών ο λόγος, αλλά τα πάθη". Διαφωνεί δηλ. με το Σωκράτη που υποστηρίζει ότι αρχή, αιτία, ρυθμιστής της αρετής δεν είναι ο λόγος δηλ. η σοφία, η γνώση, αλλά τα πάθη δηλ. τα συναισθηματικά και βουλητικά στοιχεία.
"Εφ' ημίν δε η αρετή, ομοίως δε και η κακία" δηλ. από μας εξαρτάται η αρετή κατά όμοιο τρόπο και η κακία. Υποστηρίζει με τη γνώμη του αυτή την ελευθερία της βούλησης.
Σκοπός της αρετής είναι η ευδαιμονία. Κύριο γνώρισμα της ευδαιμονίας είναι η συμμόρφωση της ψυχικής μας ενεργητικότητας στην αρετή.
Ο Αριστοτέλης στο σύγγραμμά του, τα ηθικά Νικομάχεια, ασχολείται εκτενέστατα και αναλυτικότατα με την αρετή. Την παραδέχεται ως κτητή (μπορεί να αποκτηθεί) με την έξη και την πράξη. Με την ενεργητικότητα του λόγου προκύπτει η σοφία, με την ενεργητικότητα της βούλησης η ηθική και με την ενεργητικότητα που εκδηλώνεται με πράξεις, η αρετή.
Ζήνων: ο ιδρυτής της Στοάς, ο αρχηγός των Στωϊκών, δίδασκε (Διογ. Λαερ. VII,87) "το φύσει ζην εστί το κατ' αρετήν ζην" και "των αγαθών τα μεν εισίν αρεταί, τα δ' ου· φρόνησις μεν ουν και σωφροσύνη και ανδρεία εισιν αρεταί, χαρά δε και ευφροσύνη και θράσος και βούλησις και τα παραπλήσια ουκ εισίν αρεταί". Τα δεύτερα αυτά τα καλεί επιγεννήματα της αρετής.
"Αρετή και ηδονή ουσία διάφοροι"· διότι η ηδονή και ανήθικος· η αρετή εκ της ηθικής πράξεως προκύπτει και είναι έξοχος, αήττητος, άφθαρτος. Η ηδονή είναι ταπεινή, νωθρά φθαρτή. Η αρετή επειδή είναι αυτάρκης έχει όλους τους όρους της ευδαιμονίας και δια τούτο ορίζεται και τέχνη ποιητικής ευδαιμονίας. (Αλεξ. Περί ψυχής 158, Δ. Λ. VII 87).
Χρύσιππος (280 - 206 π.Χ.): κάτω απ' τη φρόνηση κατατάσσει την χαριεντότητα, εσθλότητα (αγαθότητα), μεγαλότητα, καλότητα, ευβουλίαν, ευλογιστίαν, αγχίνοιαν, νουνεχίαν, ευμηχανίαν. Κάτω απ' τη σωφροσύνη, την ευταξία (πειθαρχία), κοσμιότητα, αιδημοσύνην, εγκράτειαν. Κάτω απ' την ανδρεία, την καρτερίαν, θαρραλεότητα, μεγαλοψυχίαν, ευψυχίαν, φιλοπονίαν. Και κάτω απ' την δικαιοσύνη, την ευσέβεια, χρηστότητα, ευκοινωνίαν, ευσυναλλαξίαν. Τα αντίθετά τους είναι κακίες.
Σενέκας (Α' μ.Χ. αιώνας, διδάσκαλος του Νέρωνα που αυτοκτόνησε εξ' αιτίας του): το μόνον αγαθόν η αρετή. Ο ενάρετος ισόθεος· ο σοφός αυτάρκης και ζει όπως ο Ζεύς· μάλλον ανώτερος, διότι οι Θεοί φύσει σοφοί ενώ ο σοφός αφ' εαυτού.
Οι Θεοί απαθείς ενώ ο σοφός υπέρ τα πάθη (καθυποτάσσει δηλ. τα πάθη).
Ύστερα απ' τις γνώμες μερικών και όχι όλων των φιλοσόφων και σοφών, ας προσπαθήσουμε να κατατάξουμε αυτά που δίδαξαν περί αρετής σε συστηματική σειρά και να καταλήξουμε στα αναγκαία συμπεράσματα.
Ο ενάρετος πρέπει να βρίσκεται σε συνεχή και έντονη δράση. Οικοδομεί, κατά κάποιο τρόπο, άγιο κτίσμα, ναό, για να στεγάσει σ' αυτόν τη ψυχή του που αποτελεί σπινθήρα θείας πνοής. Η δράση του ενάρετου είναι αγώνας που διαρκεί όσο και όλη η ζωή του. Δρα μέσα στα όρια του καλού και αντιδρά εξ' ίσου έντονα κατά του κακού.
Στην ενάρετη αυτή δράση και αντίδραση, που διαρκεί, όπως είπαμε, όσο η ζωή του, ο άνθρωπος καθοδηγείται από τις τρεις δυνάμεις του πνεύματός του: τη γνώση με την οποία επιδιώκεται η κατανόηση της αλήθειας και η αξιολόγηση του σκοπού και των μέσων κάθε πράξης και διανοήματος· τη βούληση δηλ. την ισχύ της θέλησης, της ορμής της ψυχής να αποφασίζει και να ενεργεί και να εκτελεί· το συναίσθημα τέλος, τη ψυχική συγκίνηση που προκαλεί τη χαρά ή τη λύπη, την απόλαυση του κάλλους, του ψυχικού και πνευματικού ωραίου ή τον αποτροπιασμό απ' το αντίθετο.
Και η σύγχρονη ψυχολογική έρευνα παραδέχεται τρεις κατηγορίες πνευματικών και ψυχολογικών εκδηλώσεων: α) το να αντιλαμβάνεσαι ή το γνωστικό (αισθήματα, αντιλήψεις, παραστάσεις, μνήμη, φαντασία, διανόηση) β) το να βούλεσαι (τη θέληση, τη λήψη αποφάσεων και την εκτέλεσή τους, τις τάσεις, τις ορμές, τα πάθη) και γ) το να συναισθάνεσαι (συγκινήσεις, χαρές ή λύπες, ευαρέσκειες ή δυσαρέσκειες).
Για την άσκηση της αρετής απαιτείται η συνεργασία του συνόλου των πνευματικών και ψυχικών μας δυνάμεων. Το ιδανικό, το ακρότατο δηλ. τέλος του γνωστικού είναι η σοφία και έργο έχει να καθοδηγεί, να φωτίζει προς το ορθό, προς το καλό.
Το ιδανικό της βούλησης είναι η ισχύς και έχει να επιτελέσει την ουσία της αρετής, αυτό τούτο το οικοδόμημα του ενάρετου βίου.
Τέλος η τρίτη δύναμη της ψυχής, το συναίσθημα που έχει το κάλλος ως ιδανικό (ως ανέφικτο τέλος) αναλαμβάνει τη διακόσμηση των ενάρετων πράξεων, τη χαρά απ' αυτά, την αρμονία και αταραξία της ψυχής, την επιβράβευση από την επιτέλεση της αρετής.
Ενιαία πρέπει να είναι και η εμφάνιση της πνευματικής και ψυχικής μας υπόστασης κατά την άσκηση της αρετής.
Η σοφία θεωρείται και είναι η ηγέτιδα, η κατευθύνουσα δύναμη, η βάση των υπόλοιπων λειτουργιών του πνεύματος και της ψυχής.
Είναι η Σοφία και η κορωνίδα, το αποκορύφωμα δηλ. του ορθού λόγου, απ' τον οποίο πηγάζει αλλά και με τον οποίο στηρίζεται και η Ηθική.
Η Ηθική και μάλιστα η χριστιανική ηθική, η οποία σχεδόν ταυτίζεται κατά το πλείστον με τη φιλοσοφική ηθική, καθορίζει τους νόμους και τους κανόνες της ενάρετης ζωής. Καθορίζει τα δικαιώματα (απαιτήσεις) και τα καθήκοντα (υποχρεώσεις) απέναντι στον εαυτό μας, της οικογένειάς μας, του Θεού. Για κάθε τι απ' αυτά αρκεί να εφαρμόζει κανείς: για τον εαυτό του το μυστηριακό Δελφικό ρητό "γνώθι σαυτόν", για τον πλησίον το ρητό του σοφού Κλεόβουλου "ο συ μισείς ετέρω μη ποιήσεις", εκείνο που συ δεν θέλεις να σου κάνουν, μη κάνεις κι εσύ στους άλλους. Για την πατρίδα το ρητό του Πλάτωνα: "μητρός και πατρός και των άλλων προγόνων απάντων τιμιώτερον εστιν η πατρίς και σεμνότερον και αγιότερον... τοις νουν έχουσι...". Για την οικογένεια ότι αυτή αποτελεί το στερεό βάθρο της κοινωνίας και της ευτυχίας. Για το Θεό ότι σ' Αυτόν οφείλουμε το παν και απ' Αυτόν εξαρτιόμαστε.
Η τήρηση των νόμων και των κανόνων, όπως καθορίζονται απ' την ηθική, οδηγεί στην αρετή και η παράβασή τους στην κακία. Η αρετή μπορεί να χαρακτηριστεί ως δύναμη της ψυχής να κάνει το ηθικό και το καλό απόλυτα πάντοτε και επίμονα. Τούτο αποτελεί καθήκον και μπροστά σ' αυτό να μην υποχωρεί έστω κι αν παραστεί ανάγκη να αντιμετωπίσει σοβαρούς κινδύνους κι αυτόν το θάνατο ακόμη.
Αντίθετη της αρετής είναι η κακία δηλ. η αδυναμία της ψυχής να αντισταθεί στο κακό.
Για την άσκηση της αρετής, της δύναμης, όπως είπαμε, και της ικανότητας της ψυχής να πράττει το καλό, απαιτούνται: Δέσμευση των ορμών και των παθών μας, ρύθμιση των ηθών και των κλίσεών μας ώστε η ψυχή μας να αποκτήσει ηρεμία, αταραξία, ισορροπία· πάνω σ' αυτά στηρίζεται ο ορθός λόγος και πάνω σ' αυτόν η αληθινή γνώση και η Σοφία.
Απαιτείται και ακατάπαυστη εργασία για βελτίωση του εαυτού μας, εργασία με επιμονή και σταθερή και θυσίες για να τείνουμε προς την πνευματική και ψυχική μας τελειοποίηση, τον τελικό σκοπό του ενάρετου ανθρώπου.
"Εφ' όσον ο άνθρωπος επιμένει βαδίζοντας πάνω στην ατραπό της αρετής τα εμπόδια υποχωρούν και όλες οι δυσκολίες και δυσχέρειες υπερνικούνται", λέει ένα σοφό λόγιον.
Κατά τον Σίλερ, ο ενάρετος πρέπει να αποκτήσει αυτεπίγνωση, αυτοκυριαρχία, αυτοεξευγενισμό· αυτές οδηγούν στην ανοχή (ωραιότατο κόσμημα του ελεύθερου ανθρώπου)· όλες μαζί τείνουν να διαμορφώσουν την κοινωνική ζωή προς την έννοια του ιδεώδους ανθρωπισμού.
Με όσα λέχθηκαν (και είναι ανεξάντλητο το θέμα) αποδείχθηκε επαρκώς, όπως νομίζουμε, το περιεχόμενο της αρετής.
Αλλά το πρόβλημα δεν έγκειται τόσο στη γνώση του τι είναι αρετή, όσο στη δύναμη της άσκησής της χωρίς διακοπή και σ' όλη τη ζωή.
Το να κάνεις το ενάρετο απαιτεί: ισχυρή δύναμη, ηθική βούληση για να υποταχθούν οι ροπές και τα ορμέμφυτα για την εκπλήρωση των ηθικών καθηκόντων, όπως ορθότατα διδάσκει ο μεγάλος Γερμανός φιλόσοφος Κάντ.
Έχουμε όμως όλοι τη δύναμη αυτή της θέλησης; Ασφαλώς όχι. Μπορούμε όμως μέχρι ένα βαθμό, με επίπονη και επίμονη και συνεχή άσκηση να την επιτύχουμε. Γιατί στην άσκηση της αρετής βρίσκονται δυο στοιχεία: α) η σταθερή εσωτερική παρόρμηση για την τέλεση του καλού. Αυτή πηγάζει αφ' ενός μεν από έμφυτη προδιάθεση αφ' ετέρου δε από έξη δηλ. κατορθώνεται με συνεχή και επίπονη άσκηση. β) έχουμε εξωτερική δράση ύστερα από ενσυνείδητες ενέργειες της βούλησης.
Διάθεση λοιπόν έμφυτη ή επίκτητη (με τη συνήθεια δηλ. έξη) και βουλητική ενέργεια που εκδηλώνεται συνεχώς με ηθικές πράξεις, αποτελούν προϋποθέσεις ενάρετου βίου.
Ας εργαζόμαστε λοιπόν με υπομονή και επιμονή για να αποκτήσουμε έξεις δηλ. συνήθειες καλές· ας επικαλούμαστε πριν από κάθε πράξη, τον ορθό λόγο και τη γνώση, αυτή τη Σοφία που αποτελεί την ηγέτιδα δύναμη της ψυχής μας, για να μας καθοδηγεί, με το θείο φως της, στο δρόμο της αρετής. Ας είμαστε οπλισμένοι με την ακαταμάχητη ισχυρή βούληση, τη δύναμη της δημιουργικής δράσης, για να βαίνουμε σταθερά σε πράξεις ενάρετες και μόνο, χειραγωγούμενοι απ' αυτήν.
Το κάλλος τότε, η ομορφιά της ζωής, η χαρά και η απόλαυση απ' τους κόπους και τους μόχθους της καθημερινής εργασίας αλλά και απ' τις αγαθοεργίες, θα εξωραΐζει το περιβάλλον και θα μας ανυψώνει σε ανθόσπαρτους και ευώδεις τόπους, στα Ηλίσια πεδία, όπως έλεγαν οι ένδοξοι πρόγονοί μας Έλληνες, σ' αυτή την ευδαιμονία.
http://www.xrysalogia.gr/areti2.html
Η Α Ρ Ε Τ Η
--------------------------------------------------------------------------------
Σε ποιόν τύπο ανθρώπων ανήκετε;
------------------------------http://www.xrysalogia.gr/typoi.html--------------------------------------------------
Τη μεγάλη ποικιλία των ανθρώπων, από το πού και πώς και για ποιο σκοπό αναζητούν τη γνώση, θα μπορούσαμε να την κατατάξουμε σε δυο ομάδες: τους θεωρητικούς και τους πρακτικούς.
Οι θεωρητικοί, προικισμένοι με λεπτή διάνοια και φιλόσοφο, δηλ. ανήσυχο, ερευνητικό διεισδυτικό νου, δεν αρκούνται στη διαπίστωση των πραγμάτων, αλλά προωθούν τη σκέψη βαθύτερα, επιχειρώντας την αποκάλυψη σχέσεων και αιτίων γέννησης και σκοπού ύπαρξης.
Στην έρευνά τους συμπεριλαμβάνουν κάθε τι το "επιστητό" (αυτό που μπορεί να γίνει γνωστό) κι από τις παραμέτρους της μελέτης και των ίδιων και των άλλων συνάγουν συμπεράσματα για τα πάντα και επινοούν θεωρίες και κοσμοθεωρίες.
Οι θεωρητικοί αυτοί χαράζουν κατευθύνσεις και με τις εμπνεύσεις τους και τα επιτεύγματά τους επιτυγχάνεται η πρόοδος και η εξέλιξη του πολιτισμού.
Σ' αυτούς ανήκουν οι μεγάλοι ποιητές, καλλιτέχνες, επιστήμονες, φιλόσοφοι.
Οι πρακτικοί αρκούνται στη διαπίστωση των πραγμάτων· παίρνουν έτοιμα τα επινοήματα των θεωρητικών και τα εφαρμόζουν σε πρακτικά έργα· γίνονται μεγάλοι επιχειρηματίες, έμποροι, βιομήχανοι, τεχνικοί· μαζεύουν πλούτο και διαθέτουν όλη τους την πνευματικότητα και δραστηριότα στην αύξησή του και στη μερική απόλαυσή του.
Οι πρακτικοί αυτοί έχουν σχεδόν μόνο "Έξω Εγώ". Είναι τόση η επέκταση του Εγώ σε υλικά πράγματα και τόση η απασχόληση του Νου τους μ' αυτά ώστε τα περί αυτογνωσίας, αυτοσυγκέντρωσης, αυτοενδοσκόπησης, ευτυχίας εκ των έσω κλπ. να τα νομίζουν, το λιγότερο, χαμένο χρόνο.
Η ελληνική λέξη αρετή παράγεται από τη ρίζα αρ -απ' την οποία και οι λέξεις: άρι - (πρεπόντως, καλώς), αρείων (= ανδρειότερος, ευγενέστερος), άρι-στος, αρέσκω, αραρίσκω (αρμόζω, συνδέω), αρέγει (ωφελεί, προσήκει) και ρήμα αρετάω απ' τον Όμηρο (Θ, 329, Ζ, 114) = ευδοκιμώ, ακμάζω.
Κατά την ετυμολογία λοιπόν: Αρετή σημαίνει ικανότητα να αρμόζει, να ωφελεί, να συνδέει, να προσήκει, να αρέσει, να είναι κάτι κατάλληλο, ανώτερο, ηθικότερο, άριστο.
Η ικανότητα, η καταλληλότητα, η υπεροχή αυτή, η εκφραζόμενη με την αρετή, αποδίδονταν στην αρχή στο σώμα και μάλιστα του άντρα. Απ' αυτό, απ' την ίδια ρίζα παραγωγή της λέξης άρρην, άρρενος και η λατινική virtus = και απ' το vir = ανήρ.
Δήλωνε την ευψυχία, την ανδρεία, την ισχύ και γενικά τα σωματικά προτερήματα του άντρα. Κατά τον Όμηρο και για θεούς με τη σημασία της μεγαλοπρέπειας, για άντρες ως ανδρεία και για γυναίκες ως κάλλος. Ο Θουκυδίδης, για να δικαιολογήσει γιατί οι φονευθέντες Αθηναίοι στη μάχη του Μαραθώνα (490 π.Χ.) θάφτηκαν εκεί λέει: "εκείνων δε διαπρεπή την αρετήν κρίναντες αυτού (δηλ. του Μαραθώνα) και τον τάφον εποίησαν", (βιβλ. Β' 34). Αρετή εδώ = ανδρεία, γενναιότητα αλλά και ψυχικό σθένος.
Απ' την αρχική αυτή σημασία επεκτάθηκε και σε πνευματικά και ψυχικά πλεονεκτήματα γενικά του ανθρώπου· "Γενναίων πόνων αρεταί τοις θανούσιν άγαλμα" (Ευριπίδη Ηρ. Μαιν. 356) εδώ σημαίνει χάρισμα ψυχής, αντοχή, ευγένεια. "Η αρετή και ου το κάλλος κόσμον ταις γυναιξί, ώ γύναι, φέρει" λέει κατά τον Ευριπίδη η αιχμάλωτη χήρα του ήρωα Έκτορα, Ανδρομάχη, προς την κόρη της Ελένης και του Μενέλαου Ερμιόνη. Εδώ σημαίνει ψυχικό μεγαλείο, αγνότητα ψυχής, ηθικό ύψος.
Και παραπέρα διευρύνθηκε η σημασία της και η διεύρυνση παραμένει και σήμερα, κατάληξε δε να δηλώνει πλεονέκτημα, προτέρημα, ιδιότητα υπεροχής, προσόν, αξία.
Με τη σημασία αυτή χαρακτηρίζουμε π.χ. ως αρετή του σκύλου την πιστότητα, του αλόγου την ταχύτητα, του ξύλου της δρυός τη στερεότητα, του χρυσού τη λάμψη και το ανοξείδωτο κ.ο.κ.
Στην ηθική, στη φιλοσοφία και στη θρησκεία η έννοια της αρετής αναφέρεται κυρίως στη ψυχική ή ηθική υπόσταση του ανθρώπου και κατ' επέκταση στην πνευματική ανωτερότητά του.
Αρετή λοιπόν είναι η μόνιμη ψυχική διάθεση για να κάνεις το καλό και να αποφεύγεις το κακό.
Αρετή κατά τον Πλάτωνα είναι "υγεία τις και κάλλος και ευεξία της ψυχής" ή "αγαθόν καλούμεν το σώζον και ωφελούν, κακόν δε το διαλύον και διαφθείρον".
Η άσκηση της αρετής οδηγεί στο αγαθό και στην ευδαιμονία και απομακρύνει απ' το κακό και τη δυστυχία.
Για την αρετή γίνεται ευρύτατη διδασκαλία στην ηθική όλων των θρησκειών· και οι σοφοί όλων των εθνών και εποχών άφησαν πολύτιμες υποθήκες γι' αυτήν. Μεταφέρουμε μερικές.
Παρακάλεσε ένας μαθητής του το Βούδδα (560 - 480 π.Χ. τον μεγάλο ιδρυτή της βουδιστικής θρησκείας, που ακολουθούν εκατοντάδες εκατομμυρίων Ασιάτες) να συνοψίσει σ' ένα στίχο τη διδασκαλία του κι εκείνος, με στιγμιαία σκέψη, απάντησε. "Παύσατε να πράττετε το κακό· μάθετε να πράττετε το καλό. Εξαγνίστε την καρδιά σας, να η θρησκεία του Βούδδα".
Κατά το Βούδδα, ο ενάρετος πρέπει να απέχει από το κακό, να πράττει το καλό, να είναι αγνός στη ψυχή του δηλ. να απολυτρωθεί από τα πάθη του.
"Ο αγαθός -ο ενάρετος- κατά τη Μαχαβαράτα (την Αγία Γραφή των Ινδών) ούτε τον εαυτό του επαινεί, ούτε τον άλλο κατηγορεί, ούτε διώχνει τον απελπισμένο. Νικώντας τα έξη πάθη της ψυχής του, τον πόθο, το θυμό, την αμάθεια, την υπερηφάνεια, το φθόνο και την πλεονεξία, γίνεται ανώτερος όλων".
Κατά τον Κομφούκιο (τον πιο περίφημο φιλόσοφο της Κίνας 551 - 479 π.Χ.) η αρετή είναι έμφυτη, στηριζόμενη πάνω στον οίκτο. Με την προσήλωση στο θείο και τους τύπους της θρησκείας και με τις καλές πράξεις, πετυχαίνει ο άνθρωπος την αυτοκάθαρση της ψυχής, η οποία δεν είναι τίποτε άλλο παρά μέρος της Παγκόσμιας Ψυχής. Ο ενάρετος πρέπει να κοσμείται από τις επί μέρους αρετές, της ειλικρίνειας, της ταπεινοφροσύνης, της καλοκαγαθίας, της δικαιοσύνης. Ύψιστη αρετή η ευσέβεια αλλά και το σέβας προς τους γονείς.
Κατά τον Λάο - Τσέ (Κινέζο φιλόσοφο περί το 600 π.Χ.) αρετή είναι η επιδίωξη της σύνδεσης του πεπερασμένου (ανθρώπου) με το άπειρο (Θεού). Είναι η γέφυρα που οδηγεί τον άνθρωπο στο όντως Ον.
Οι Έλληνες πριν τον Πυθαγόρα, διατυπώνοντας τις γνώμες τους για την αρετή και τον ενάρετο βίο, τις διατυπώνουν με λιγόλογα γνωμικά. Να μερικά ψήγματα χρυσού, όπως μπορούμε να ονομάσουμε τη συμπυκνωμένη σοφία και αλήθεια σε λίγες λέξεις. Αναφέρουμε από μια γνώμη των έξη απ' τους επτά σοφούς της αρχαίας Ελλάδας:
Κλεόβουλος: "αρετής οικείον, κακίας αλλότριον", φίλος της αρετής, εχθρός της κακίας.
Σόλων: "Συμβούλευε μη τα ήδιστα αλλά τα βέλτιστα τοις πολίταις", όχι ό,τι πιο τερπνό αλλά ό,τι πιο ηθικό.
Θαλής: "Μη την όψιν καλλωπίζου, αλλά εν τοις επιτηδεύμασιν ίσθι καλός", ας μη καλλωπίζεσαι στην εμφάνισή σου, αλλά να είσαι σεμνός στους τρόπους και στο χαρακτήρα.
Πιττακός ο Λέσβιος: "Θεράπευε (προσπάθησε να έχεις ) ευσέβειαν, πίστιν, εμπειρίαν (πείρα), επιδεξιότητα, εταιρείαν (φιλία και αγάπη), επιμέλειαν, οικονομίαν, τέχνην".
Βίας: "Έξεις έργω μνήμην, καιρώι ευλάβειαν, πλούτωι φιλίαν, λόγωι πειθώ, σιγήι κόσμον, γνώμηι δικαιοσύνην, τόλμηι ανδρείαν, πράξει δυναστείαν, δόξηι ηγεμονίαν", θα έχεις με τα καλά σου έργα καλή φήμη, επίκαιρα ευλάβεια, από χαρακτήρος γενναιότητα, με κόπους εγκράτεια, με φόβο ευσέβεια, με παροχή αγάπη, με επιχειρήματα πειστικότητα, με σιγή κοσμιότητα και ευπρέπεια, με ορθή κρίση δικαιοσύνη, με τόλμη ανδρεία, με έργα καλή διακυβέρνηση, με καλή φήμη και κρίση την ορθή διοίκηση.
Περίανδρος: "Αι μεν ηδοναί θνηταί, αι δε αρεταί αθάνατοι".
Απ' τους Έλληνες φιλοσόφους πρώτος ο μεγάλος μύστης Πυθαγόρας όχι μόνο δίδαξε την αρετή και τον ενάρετο βίο αλλά και τα εφάρμοσε και ο ίδιος και οι μαθητές του με μεγάλη αυστηρότητα.
Την αρετή την αποκαλούσε αρμονία ψυχής· σύμμετρο συνδυασμό πνευματικών και ηθικών προτερημάτων· "καλόν καγαθόν" ήθελαν τον ιδανικό άνθρωπο και οι αρχαίοι Έλληνες.
Οι Πυθαγόριοι επιδίωκαν τον ενάρετο βίο με τον ασκητισμό, τη νέκρωση των παθών, την υποταγή των αισθήσεων και των αισθημάτων κάτω απ' την εξουσία της βούλησης.
Περίφημος, όπως λέμε κι αλλού, ο καθημερινός βραδινός έλεγχος των Πυθαγορείων: "Πη παρέβην; Τι δ' έρεξα; Τι μοι δέον ουκ ετελέσθη;" δηλ. τι έπραξα που δεν έπρεπε; Τι έπραξα που έπρεπε; Τι δεν έπραξα που έπρεπε;
Σωκράτης: θέτει ως βασική προϋπόθεση του ενάρετου το μυστηριακό Δελφικό ρητό "Γνώθι σαυτόν". Απ' αυτό αποφαίνεται το "ουδείς εκών κακός" δηλ. η άγνοια εξωθεί στο κακό, ο σοφός είναι κατ' ανάγκη ενάρετος. Η αρετή λοιπόν εδράζεται πάνω στη γνώση, στην επιστήμη, στη σοφία, επομένως είναι διδακτή. Η κακία προκύπτει απ' την αμάθεια, την ανεπιστημοσύνη, την έλλειψη γνώσης.
Η μονομερής θεμελίωση της αρετής πάνω στη γνώση από το σοφό Σωκράτη, σωστά κρίνεται ανεπαρκής. Η γνώση μόνη της δε διευθύνει τη βούληση, όπως και η έξη μόνη της, την οποία υποστηρίζει ο Αριστοτέλης. Η αρετή κι ο ενάρετος βίος είναι απόρροια βούλησης· και επομένως έχουμε αμαθείς ενάρετους και πολυμαθείς κακοήθεις.
Πλάτων: δίδαξε επιστημονικότερα για την αρετή. Μιλά γι' αυτή σε πολλούς διαλόγους, λεπτομερέστερα όμως στην Πολιτεία και στους Νόμους του.
Η αρετή κατά τον Πλάτωνα είναι ορθή ιδιότητα, εσωτερική τάξη, αρμονία ψυχής, η δε κακία το αντίθετο. Μόνο ο ενάρετος είναι ελεύθερος, γιατί κυριαρχεί σ' αυτόν ο νους· είναι πλούσιος γιατί είναι χαρούμενος, ατάραχος, αυτάρκης. Αν η ψυχή κυριαρχείται από το πάθος γίνεται δούλη, δειλή, περίλυπη.
Η αρετή είναι μια και ενιαία, γιατί έχει την πηγή της μέσα, στο εγώ· επειδή όμως ο άνθρωπος έχει ποικίλες κοινωνικές σχέσεις αλλά και ψυχικές εκδηλώσεις προκύπτουν επί μέρους αρετές.
Αυτές κατά τον Πλάτωνα, με βάση τις ψυχικές δυνάμεις, είναι οι εξής τέσσερις: Η Φρόνηση, με έδρα τον εγκέφαλο, αρετή του λογιστικού (διανόησης)· ιδανικό της η Σοφία. Η Ανδρεία, με έδρα την καρδιά, αρετή του θυμοειδούς. Η Σωφροσύνη, με έδρα το στομάχι, αρετή του επιθυμητού. Η Δικαιοσύνη, που προσδίνει αρμονία και ισορροπία στις άλλες τρεις.
Τις αρετές αυτές τις ονομάζει θεία αγαθά απ' τα οποία εξαρτώνται και τα ανθρώπινα αγαθά, τα οποία είναι κατά σειρά αξίας, η υγεία, το κάλλος, η ισχύς, ο πλούτος και άλλα.
Αριστοτέλης: παραδέχεται ότι "ουχ ώσπερ οίονται οι πολλοί, της αρετής αρχή και ηγεμών ο λόγος, αλλά τα πάθη". Διαφωνεί δηλ. με το Σωκράτη που υποστηρίζει ότι αρχή, αιτία, ρυθμιστής της αρετής δεν είναι ο λόγος δηλ. η σοφία, η γνώση, αλλά τα πάθη δηλ. τα συναισθηματικά και βουλητικά στοιχεία.
"Εφ' ημίν δε η αρετή, ομοίως δε και η κακία" δηλ. από μας εξαρτάται η αρετή κατά όμοιο τρόπο και η κακία. Υποστηρίζει με τη γνώμη του αυτή την ελευθερία της βούλησης.
Σκοπός της αρετής είναι η ευδαιμονία. Κύριο γνώρισμα της ευδαιμονίας είναι η συμμόρφωση της ψυχικής μας ενεργητικότητας στην αρετή.
Ο Αριστοτέλης στο σύγγραμμά του, τα ηθικά Νικομάχεια, ασχολείται εκτενέστατα και αναλυτικότατα με την αρετή. Την παραδέχεται ως κτητή (μπορεί να αποκτηθεί) με την έξη και την πράξη. Με την ενεργητικότητα του λόγου προκύπτει η σοφία, με την ενεργητικότητα της βούλησης η ηθική και με την ενεργητικότητα που εκδηλώνεται με πράξεις, η αρετή.
Ζήνων: ο ιδρυτής της Στοάς, ο αρχηγός των Στωϊκών, δίδασκε (Διογ. Λαερ. VII,87) "το φύσει ζην εστί το κατ' αρετήν ζην" και "των αγαθών τα μεν εισίν αρεταί, τα δ' ου· φρόνησις μεν ουν και σωφροσύνη και ανδρεία εισιν αρεταί, χαρά δε και ευφροσύνη και θράσος και βούλησις και τα παραπλήσια ουκ εισίν αρεταί". Τα δεύτερα αυτά τα καλεί επιγεννήματα της αρετής.
"Αρετή και ηδονή ουσία διάφοροι"· διότι η ηδονή και ανήθικος· η αρετή εκ της ηθικής πράξεως προκύπτει και είναι έξοχος, αήττητος, άφθαρτος. Η ηδονή είναι ταπεινή, νωθρά φθαρτή. Η αρετή επειδή είναι αυτάρκης έχει όλους τους όρους της ευδαιμονίας και δια τούτο ορίζεται και τέχνη ποιητικής ευδαιμονίας. (Αλεξ. Περί ψυχής 158, Δ. Λ. VII 87).
Χρύσιππος (280 - 206 π.Χ.): κάτω απ' τη φρόνηση κατατάσσει την χαριεντότητα, εσθλότητα (αγαθότητα), μεγαλότητα, καλότητα, ευβουλίαν, ευλογιστίαν, αγχίνοιαν, νουνεχίαν, ευμηχανίαν. Κάτω απ' τη σωφροσύνη, την ευταξία (πειθαρχία), κοσμιότητα, αιδημοσύνην, εγκράτειαν. Κάτω απ' την ανδρεία, την καρτερίαν, θαρραλεότητα, μεγαλοψυχίαν, ευψυχίαν, φιλοπονίαν. Και κάτω απ' την δικαιοσύνη, την ευσέβεια, χρηστότητα, ευκοινωνίαν, ευσυναλλαξίαν. Τα αντίθετά τους είναι κακίες.
Σενέκας (Α' μ.Χ. αιώνας, διδάσκαλος του Νέρωνα που αυτοκτόνησε εξ' αιτίας του): το μόνον αγαθόν η αρετή. Ο ενάρετος ισόθεος· ο σοφός αυτάρκης και ζει όπως ο Ζεύς· μάλλον ανώτερος, διότι οι Θεοί φύσει σοφοί ενώ ο σοφός αφ' εαυτού.
Οι Θεοί απαθείς ενώ ο σοφός υπέρ τα πάθη (καθυποτάσσει δηλ. τα πάθη).
Ύστερα απ' τις γνώμες μερικών και όχι όλων των φιλοσόφων και σοφών, ας προσπαθήσουμε να κατατάξουμε αυτά που δίδαξαν περί αρετής σε συστηματική σειρά και να καταλήξουμε στα αναγκαία συμπεράσματα.
Ο ενάρετος πρέπει να βρίσκεται σε συνεχή και έντονη δράση. Οικοδομεί, κατά κάποιο τρόπο, άγιο κτίσμα, ναό, για να στεγάσει σ' αυτόν τη ψυχή του που αποτελεί σπινθήρα θείας πνοής. Η δράση του ενάρετου είναι αγώνας που διαρκεί όσο και όλη η ζωή του. Δρα μέσα στα όρια του καλού και αντιδρά εξ' ίσου έντονα κατά του κακού.
Στην ενάρετη αυτή δράση και αντίδραση, που διαρκεί, όπως είπαμε, όσο η ζωή του, ο άνθρωπος καθοδηγείται από τις τρεις δυνάμεις του πνεύματός του: τη γνώση με την οποία επιδιώκεται η κατανόηση της αλήθειας και η αξιολόγηση του σκοπού και των μέσων κάθε πράξης και διανοήματος· τη βούληση δηλ. την ισχύ της θέλησης, της ορμής της ψυχής να αποφασίζει και να ενεργεί και να εκτελεί· το συναίσθημα τέλος, τη ψυχική συγκίνηση που προκαλεί τη χαρά ή τη λύπη, την απόλαυση του κάλλους, του ψυχικού και πνευματικού ωραίου ή τον αποτροπιασμό απ' το αντίθετο.
Και η σύγχρονη ψυχολογική έρευνα παραδέχεται τρεις κατηγορίες πνευματικών και ψυχολογικών εκδηλώσεων: α) το να αντιλαμβάνεσαι ή το γνωστικό (αισθήματα, αντιλήψεις, παραστάσεις, μνήμη, φαντασία, διανόηση) β) το να βούλεσαι (τη θέληση, τη λήψη αποφάσεων και την εκτέλεσή τους, τις τάσεις, τις ορμές, τα πάθη) και γ) το να συναισθάνεσαι (συγκινήσεις, χαρές ή λύπες, ευαρέσκειες ή δυσαρέσκειες).
Για την άσκηση της αρετής απαιτείται η συνεργασία του συνόλου των πνευματικών και ψυχικών μας δυνάμεων. Το ιδανικό, το ακρότατο δηλ. τέλος του γνωστικού είναι η σοφία και έργο έχει να καθοδηγεί, να φωτίζει προς το ορθό, προς το καλό.
Το ιδανικό της βούλησης είναι η ισχύς και έχει να επιτελέσει την ουσία της αρετής, αυτό τούτο το οικοδόμημα του ενάρετου βίου.
Τέλος η τρίτη δύναμη της ψυχής, το συναίσθημα που έχει το κάλλος ως ιδανικό (ως ανέφικτο τέλος) αναλαμβάνει τη διακόσμηση των ενάρετων πράξεων, τη χαρά απ' αυτά, την αρμονία και αταραξία της ψυχής, την επιβράβευση από την επιτέλεση της αρετής.
Ενιαία πρέπει να είναι και η εμφάνιση της πνευματικής και ψυχικής μας υπόστασης κατά την άσκηση της αρετής.
Η σοφία θεωρείται και είναι η ηγέτιδα, η κατευθύνουσα δύναμη, η βάση των υπόλοιπων λειτουργιών του πνεύματος και της ψυχής.
Είναι η Σοφία και η κορωνίδα, το αποκορύφωμα δηλ. του ορθού λόγου, απ' τον οποίο πηγάζει αλλά και με τον οποίο στηρίζεται και η Ηθική.
Η Ηθική και μάλιστα η χριστιανική ηθική, η οποία σχεδόν ταυτίζεται κατά το πλείστον με τη φιλοσοφική ηθική, καθορίζει τους νόμους και τους κανόνες της ενάρετης ζωής. Καθορίζει τα δικαιώματα (απαιτήσεις) και τα καθήκοντα (υποχρεώσεις) απέναντι στον εαυτό μας, της οικογένειάς μας, του Θεού. Για κάθε τι απ' αυτά αρκεί να εφαρμόζει κανείς: για τον εαυτό του το μυστηριακό Δελφικό ρητό "γνώθι σαυτόν", για τον πλησίον το ρητό του σοφού Κλεόβουλου "ο συ μισείς ετέρω μη ποιήσεις", εκείνο που συ δεν θέλεις να σου κάνουν, μη κάνεις κι εσύ στους άλλους. Για την πατρίδα το ρητό του Πλάτωνα: "μητρός και πατρός και των άλλων προγόνων απάντων τιμιώτερον εστιν η πατρίς και σεμνότερον και αγιότερον... τοις νουν έχουσι...". Για την οικογένεια ότι αυτή αποτελεί το στερεό βάθρο της κοινωνίας και της ευτυχίας. Για το Θεό ότι σ' Αυτόν οφείλουμε το παν και απ' Αυτόν εξαρτιόμαστε.
Η τήρηση των νόμων και των κανόνων, όπως καθορίζονται απ' την ηθική, οδηγεί στην αρετή και η παράβασή τους στην κακία. Η αρετή μπορεί να χαρακτηριστεί ως δύναμη της ψυχής να κάνει το ηθικό και το καλό απόλυτα πάντοτε και επίμονα. Τούτο αποτελεί καθήκον και μπροστά σ' αυτό να μην υποχωρεί έστω κι αν παραστεί ανάγκη να αντιμετωπίσει σοβαρούς κινδύνους κι αυτόν το θάνατο ακόμη.
Αντίθετη της αρετής είναι η κακία δηλ. η αδυναμία της ψυχής να αντισταθεί στο κακό.
Για την άσκηση της αρετής, της δύναμης, όπως είπαμε, και της ικανότητας της ψυχής να πράττει το καλό, απαιτούνται: Δέσμευση των ορμών και των παθών μας, ρύθμιση των ηθών και των κλίσεών μας ώστε η ψυχή μας να αποκτήσει ηρεμία, αταραξία, ισορροπία· πάνω σ' αυτά στηρίζεται ο ορθός λόγος και πάνω σ' αυτόν η αληθινή γνώση και η Σοφία.
Απαιτείται και ακατάπαυστη εργασία για βελτίωση του εαυτού μας, εργασία με επιμονή και σταθερή και θυσίες για να τείνουμε προς την πνευματική και ψυχική μας τελειοποίηση, τον τελικό σκοπό του ενάρετου ανθρώπου.
"Εφ' όσον ο άνθρωπος επιμένει βαδίζοντας πάνω στην ατραπό της αρετής τα εμπόδια υποχωρούν και όλες οι δυσκολίες και δυσχέρειες υπερνικούνται", λέει ένα σοφό λόγιον.
Κατά τον Σίλερ, ο ενάρετος πρέπει να αποκτήσει αυτεπίγνωση, αυτοκυριαρχία, αυτοεξευγενισμό· αυτές οδηγούν στην ανοχή (ωραιότατο κόσμημα του ελεύθερου ανθρώπου)· όλες μαζί τείνουν να διαμορφώσουν την κοινωνική ζωή προς την έννοια του ιδεώδους ανθρωπισμού.
Με όσα λέχθηκαν (και είναι ανεξάντλητο το θέμα) αποδείχθηκε επαρκώς, όπως νομίζουμε, το περιεχόμενο της αρετής.
Αλλά το πρόβλημα δεν έγκειται τόσο στη γνώση του τι είναι αρετή, όσο στη δύναμη της άσκησής της χωρίς διακοπή και σ' όλη τη ζωή.
Το να κάνεις το ενάρετο απαιτεί: ισχυρή δύναμη, ηθική βούληση για να υποταχθούν οι ροπές και τα ορμέμφυτα για την εκπλήρωση των ηθικών καθηκόντων, όπως ορθότατα διδάσκει ο μεγάλος Γερμανός φιλόσοφος Κάντ.
Έχουμε όμως όλοι τη δύναμη αυτή της θέλησης; Ασφαλώς όχι. Μπορούμε όμως μέχρι ένα βαθμό, με επίπονη και επίμονη και συνεχή άσκηση να την επιτύχουμε. Γιατί στην άσκηση της αρετής βρίσκονται δυο στοιχεία: α) η σταθερή εσωτερική παρόρμηση για την τέλεση του καλού. Αυτή πηγάζει αφ' ενός μεν από έμφυτη προδιάθεση αφ' ετέρου δε από έξη δηλ. κατορθώνεται με συνεχή και επίπονη άσκηση. β) έχουμε εξωτερική δράση ύστερα από ενσυνείδητες ενέργειες της βούλησης.
Διάθεση λοιπόν έμφυτη ή επίκτητη (με τη συνήθεια δηλ. έξη) και βουλητική ενέργεια που εκδηλώνεται συνεχώς με ηθικές πράξεις, αποτελούν προϋποθέσεις ενάρετου βίου.
Ας εργαζόμαστε λοιπόν με υπομονή και επιμονή για να αποκτήσουμε έξεις δηλ. συνήθειες καλές· ας επικαλούμαστε πριν από κάθε πράξη, τον ορθό λόγο και τη γνώση, αυτή τη Σοφία που αποτελεί την ηγέτιδα δύναμη της ψυχής μας, για να μας καθοδηγεί, με το θείο φως της, στο δρόμο της αρετής. Ας είμαστε οπλισμένοι με την ακαταμάχητη ισχυρή βούληση, τη δύναμη της δημιουργικής δράσης, για να βαίνουμε σταθερά σε πράξεις ενάρετες και μόνο, χειραγωγούμενοι απ' αυτήν.
Το κάλλος τότε, η ομορφιά της ζωής, η χαρά και η απόλαυση απ' τους κόπους και τους μόχθους της καθημερινής εργασίας αλλά και απ' τις αγαθοεργίες, θα εξωραΐζει το περιβάλλον και θα μας ανυψώνει σε ανθόσπαρτους και ευώδεις τόπους, στα Ηλίσια πεδία, όπως έλεγαν οι ένδοξοι πρόγονοί μας Έλληνες, σ' αυτή την ευδαιμονία.
http://www.xrysalogia.gr/areti2.html
Πόλεμος των άστρων, οι σκληρές μάχες σώμα με σώμα με το σατανά και η αδιάλειπτη πρόσκληση του Ιησού Χριστού σε μετάνοια
Πόλεμος των άστρων, οι σκληρές μάχες σώμα με σώμα με το σατανά και η αδιάλειπτη πρόσκληση του Ιησού Χριστού σε μετάνοια…
«Δεύτε ίδωμεν πιστοί που εγεννήθη ο Χριστός ακολουθήσωμεν λοιπόν ένθα οδεύει ο αστήρ»
Ο εξαίσιος αυτός ύμνος που ακούγεται στην ακολουθία του Όρθρου ανήμερα των Χριστουγέννων προτρέπει τον καθένα από εμάς σε μία διαρκή αναζήτηση. Πρόκειται για μία προσωπική κλήση του κάθε ανθρώπου σε μία γιορτή του σύμπαντος. Σε μία γιορτή του ουρανού και της γης, σε μία γιορτή απόλυτης ελευθερίας, παραδεισένιου κάλλους, απερίγραπτης ομορφιάς, απέριττης αρμονίας. Ο Υιός του Θεού γίνεται άνθρωπος και απλώνει χέρι σωτηρίας προς όλους ανεξαιρέτως.
Η αγάπη ενσαρκώνεται και το ουράνιο φως διαχέεται και καθιστά τον μικρό πλανήτη μας λαμπερό αστέρι στον σύμπαντα κόσμο της θεϊκής δημιουργίας. Ο ουρανός συναντά τη γη. Όλα μεταμορφώνονται με τη θεία χάρη. Οι άνθρωποι πλέον γίνονται υιοί του Θεού και μετέχουν μέσω της αγιότητος του βίου στα φοβερά μυστήρια του Θεού. Γεύσεις παραδεισένιες που προσφέρονται στους ταπεινούς τη καρδία, δηλαδή σʼ αυτούς που έκλιναν το γόνυ προς τον τριαδικό μας Θεό και με συνεχείς ικεσίες και παρακλήσεις κέρδισαν το έλεός Του, ταυτίζοντας και υποτάσσοντας το θέλημά τους στο θείο θέλημα.
Πόσοι όμως αφουγκραζόμαστε τις ουράνιες αγγελικές μελωδίες και ωδές; Πόσοι αφήνουμε ελευθέρως τις καρδιές μας να πάλλονται κατά το παράδειγμα των εξαίσιων χορευτών του σύμπαντος, των αγγελικών ταγμάτων στις αδιάλειπτες δοξολογίες και ευχαριστίες προς τον Θεό; Πολλοί οι προσκληθέντες αλλά λίγοι- ελάχιστοι οι εκλεκτοί. Ο τριαδικός Θεός μας, Θεός αγάπης, σεβόμενος το αυτεξούσιον που παραχώρησε στον άνθρωπο, του έδωσε τη δυνατότητα να επιλέξει… Τον άφησε ελεύθερα να διαβεί την οδό της αναζήτησης. Αλλά ο σύγχρονος άνθρωπος ευρισκόμενος στο κατώφλι της ζωής που κάποτε βρέθηκε και ο Ηρακλής επέλεξε αντί της αρετής και του δρόμου του Θεού, της οδού δηλαδή των μεγάλων άθλων τον εύκολο δρόμο της διαφθοράς και όλων αυτών που σήμερα ονομάζουμε εκκοσμίκευση η διαφορετικά προσήλωση στα γήινα. Δηλαδή συνειδητά διάλεξε να οδεύσει την οδό της ανομίας, η οποία έχει κατευθυντήριο κέντρο τον Σατανά και τα όργανά του. Αυτό ερμηνεύεται ως εγκλωβισμός του σύγχρονου ανθρώπου σε δίκτυα ανομίας, ως απομάκρυνση από το τριαδικό Θεό, ως απαγκίστρωση στη γη.
Είναι αδιαμφισβήτητη αλήθεια ότι οι περισσότεροι από εμάς, ακόμη και αυτοί που θεωρούμε πως πιστεύουμε στο Θεό με τον άλφα η βήτα τρόπο απέχουμε κατά πολύ από την ουράνια σωτήρια έλξη. Πνιγόμαστε στις βιοτικές μέριμνες και ως οι άσωτοι της γνωστής παραβολής καταβροχθίζουμε την περιουσία του Πατρός μας άνευ του παραμικρού δείγματος μετανοίας. Ως τυφλοί δεν βλέπουμε πως κυλιόμαστε σαν τους χοίρους και η δυσωδία που αναβλύζουμε μεταφράζεται ως αποξένωση, ως απανθρωπιά, ως απομόνωση στα στενά όρια που θέσαμε σε συνεργασία με τους μηχανισμούς της διαβολής οι ίδιοι στον εαυτό μας. Έτσι, αγαπάμε αυτούς μόνο που μας αγαπούν. Μισούμε και αδιαφορούμε για τους υπολοίπους. Φροντίζουμε διακαώς για την τέρψη του σώματος, αδιαφορώντας πλήρως για τη ψυχή μας. Σε ορισμένες εκλάμψεις και από φόβο της πρόγευσης του θανάτου, τυπικά εκτελούμε υποκριτικά εικονικά θεάρεστες πράξεις, για να έχουμε μία τυπική δικαιολογία, σαν και αυτή του Αδάμ και της Εύας, όταν συναντήσουμε πρόσωπο με πρόσωπο τον Θεό.
Κατηγορηματικά αρνούμαστε να συντονίσουμε τις κατατρεγμένες ψυχές μας στο θέλημα του Θεού και κλείνουμε ερμητικά την πόρτα στον Κύριό μας Ιησού Χριστό. Αρνούμαστε να Τον συναντήσουμε. Αρνούμαστε να καταστούμε η φάτνη μέσα στην οποία θα γεννηθεί, για να μας αναγεννήσει και να μας οδηγήσει σε μία αδιάλειπτη ευχαριστηριακή και δοξολογική προς τον Θεό πορεία, κατά την οποία οι βιοτικές μέριμνες αποτελούν δευτερεύον και ασήμαντο στοιχείο. Αρνούμαστε να συμμετάσχουμε στον ουράνιο χορό μαζί με τους αγίους και τους αγγέλους. Γυρίζουμε την πλάτη στην αλήθεια και στρεφόμαστε ορμητικά σαν τη διψασμένη δορκάδα στο ψεύδος, στην απάτη και συνειδητά παγιδευόμαστε στις μηχανορραφίες του πονηρού.
Βαδίζουμε σε μία νέα Βαβέλ μέσα από τα γνωστά μονοπάτια των Σοδόμων και Γομόρρων. Δηλαδή μέσα από τη συνειδητή ζωώδη επιλογή καλλιέργειας φθηνών ενστίκτων. Γιʼ αυτό τα Χριστούγεννα για τους περισσότερους από εμάς σημαίνουν ολιγοήμερες διακοπές, ξέφρενη διασκέδαση, τέρψη και υπερκατανάλωση καλού φαγητού και αφθόνου ποτού, γενική ασωτία. Σημαίνουν χιλιάδες λαμπιόνια ψυχικής διαφθοράς. Σημαίνουν υποκρισία έναντι του μεγαλυτέρου γεγονότος του Σύμπαντος κόσμου, της ενανθρώπησης του Θεού, του Ιησού Χριστού.
Φθάσαμε δυστυχώς σήμερα στο σημείο οι χαρμόσυνοι ήχοι της αναγγελίας αυτού του μοναδικού γεγονότος που εκπέμπονται από τις καμπάνες των Εκκλησιών μας να εξαφανίζονται από τη δυσωδία μίας ασύδοτης νυκτερινής σατανικής διασκέδασης και τους παράφρονους ήχους του μπουζουκιού και των κάθε λογής μουσικών οργάνων. Τη στιγμή λοιπόν που ο ουρανός καλεί τη γη στον κοινό συνεορτασμό, η γη αναδύει γουρουνίσια αρώματα και ελεεινά σατανικά άσματα. Τι στιγμή που οι ψυχές προσκαλούνται στο κοινό πάρτι με τους Αγίους και τους Αγγέλους εμείς προτιμάμε να μένουμε εγκλωβισμένοι στα στενά ζωώδη όρια του σώματος.
Ο Τριαδικός Θεός μας, η Αγία μας Τριάδα που ουδέποτε εγκατέλειψε το πιο τέλειο δημιούργημά Της, τον άνθρωπο και τώρα δεν θα τον εγκαταλείψει. Γιʼ αυτό μετά την αποθράσυνση του Σατανά και των οργάνων του, που ο Απόστολος Παύλος ονομάζει μυστήριο της ανομίας έχει κηρύξει ανοικτό πόλεμο. Όλος ο ουρανός έχει κατέβει στη γη. Τάγματα και στρατιές Αγγέλων, η Αγία μας Θεοτόκος και όλοι οι ¶γιοι βρίσκονται σε θέσεις μάχης. Οι σκληρές συγκρούσεις τους με το μυστήριο της ανομίας είναι σώμα με σώμα και έχουν ως επίκεντρο τον σύγχρονο πλανεμένο άνθρωπο της εποχής μας. «Κύριε διάνοιξον δη τους οφθαλμούς του παιδαρίου και ιδέτω καί διήνοιξε Κύριος τους οφθαλμούς αυτού και είδε καί ιδού το όρος πλήρες ίππων και άρμα πυρός περικύκλω Ελισαιέ» ( Δ Βασ. Σ 17-18).
Η αποθράσυνση των κύκλων της ανομίας ερμηνεύεται ως απομάκρυνση για μία ακόμη φορά του ανθρώπου από το Θεό, που δεν παύει να καλεί σε μετάνοια. «κηρυχθήναι επί τω ονόματι αυτού μετάνοιαν και άφεσιν αμαρτιών εις πάντα τα έθνη, αρξάμενον από Ιερουσαλήμ. Υμείς δε εστε μάρτυρες τούτων. Και ιδού εγώ αποστέλλω την επαγγελίαν του πατρός μου εφ υμάς υμείς δε καθίσατε εν τη πόλει Ιερουσαλήμ έως ου ενδύσησθε δύναμιν εξ ύψους» (Λουκ. κδ 47-49).
Ας λυγίσουμε το γόνυ προς το Θεό, Χριστιανοί μου για να γευτούμε τις δωρεές του Αγίου Πνεύματος. Ας στρέψουμε τις καρδιές μας προς Εκείνον, τον Κύριό μας Ιησού Χριστό και ας ικετεύσουμε να μας χορηγήσει πλούσιο έλεος, ώστε να συντονισθούμε στον ουράνιο σταθμό της συνεχούς εκπομπής της αγάπης. Ας προτιμήσουμε τους άθλους και τον στέφανο της δόξης, αντί της ασυδοσίας και της εκκοσμίκευσης. Ας αφήσουμε τις ψυχές μας να φτερουγίσουν προς τον ουρανό και την αιωνιότητα. Ας συστρατευθούμε, ως απλοί αχθοφόροι στις στρατιές των αληθινών ηρώων της πίστεώς μας των Αγίων και των Αγγέλων και της Αγίας μας Θεοτόκου πολεμώντας τους ήδη διασκορπισμένους, αποσυντονισμένους και θρασύδειλους κύκλους της ανομίας. Θα έρθουν δύσκολες ημέρες για τον πλανήτη, γιατί ο πόλεμος που διεξάγεται είναι σκληρός. Γι αυτό αποτελεί πλέον επιτακτική ανάγκη η άμεση στροφή όλων μας προς τον Ιησού Χριστό και Σωτήρα των ψυχών και των σωμάτων ημών.
Συντάκτης: Δ.ΜΑΚΡΗΣ
Πηγή: ΣΤΥΛΟΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2006
«Δεύτε ίδωμεν πιστοί που εγεννήθη ο Χριστός ακολουθήσωμεν λοιπόν ένθα οδεύει ο αστήρ»
Ο εξαίσιος αυτός ύμνος που ακούγεται στην ακολουθία του Όρθρου ανήμερα των Χριστουγέννων προτρέπει τον καθένα από εμάς σε μία διαρκή αναζήτηση. Πρόκειται για μία προσωπική κλήση του κάθε ανθρώπου σε μία γιορτή του σύμπαντος. Σε μία γιορτή του ουρανού και της γης, σε μία γιορτή απόλυτης ελευθερίας, παραδεισένιου κάλλους, απερίγραπτης ομορφιάς, απέριττης αρμονίας. Ο Υιός του Θεού γίνεται άνθρωπος και απλώνει χέρι σωτηρίας προς όλους ανεξαιρέτως.
Η αγάπη ενσαρκώνεται και το ουράνιο φως διαχέεται και καθιστά τον μικρό πλανήτη μας λαμπερό αστέρι στον σύμπαντα κόσμο της θεϊκής δημιουργίας. Ο ουρανός συναντά τη γη. Όλα μεταμορφώνονται με τη θεία χάρη. Οι άνθρωποι πλέον γίνονται υιοί του Θεού και μετέχουν μέσω της αγιότητος του βίου στα φοβερά μυστήρια του Θεού. Γεύσεις παραδεισένιες που προσφέρονται στους ταπεινούς τη καρδία, δηλαδή σʼ αυτούς που έκλιναν το γόνυ προς τον τριαδικό μας Θεό και με συνεχείς ικεσίες και παρακλήσεις κέρδισαν το έλεός Του, ταυτίζοντας και υποτάσσοντας το θέλημά τους στο θείο θέλημα.
Πόσοι όμως αφουγκραζόμαστε τις ουράνιες αγγελικές μελωδίες και ωδές; Πόσοι αφήνουμε ελευθέρως τις καρδιές μας να πάλλονται κατά το παράδειγμα των εξαίσιων χορευτών του σύμπαντος, των αγγελικών ταγμάτων στις αδιάλειπτες δοξολογίες και ευχαριστίες προς τον Θεό; Πολλοί οι προσκληθέντες αλλά λίγοι- ελάχιστοι οι εκλεκτοί. Ο τριαδικός Θεός μας, Θεός αγάπης, σεβόμενος το αυτεξούσιον που παραχώρησε στον άνθρωπο, του έδωσε τη δυνατότητα να επιλέξει… Τον άφησε ελεύθερα να διαβεί την οδό της αναζήτησης. Αλλά ο σύγχρονος άνθρωπος ευρισκόμενος στο κατώφλι της ζωής που κάποτε βρέθηκε και ο Ηρακλής επέλεξε αντί της αρετής και του δρόμου του Θεού, της οδού δηλαδή των μεγάλων άθλων τον εύκολο δρόμο της διαφθοράς και όλων αυτών που σήμερα ονομάζουμε εκκοσμίκευση η διαφορετικά προσήλωση στα γήινα. Δηλαδή συνειδητά διάλεξε να οδεύσει την οδό της ανομίας, η οποία έχει κατευθυντήριο κέντρο τον Σατανά και τα όργανά του. Αυτό ερμηνεύεται ως εγκλωβισμός του σύγχρονου ανθρώπου σε δίκτυα ανομίας, ως απομάκρυνση από το τριαδικό Θεό, ως απαγκίστρωση στη γη.
Είναι αδιαμφισβήτητη αλήθεια ότι οι περισσότεροι από εμάς, ακόμη και αυτοί που θεωρούμε πως πιστεύουμε στο Θεό με τον άλφα η βήτα τρόπο απέχουμε κατά πολύ από την ουράνια σωτήρια έλξη. Πνιγόμαστε στις βιοτικές μέριμνες και ως οι άσωτοι της γνωστής παραβολής καταβροχθίζουμε την περιουσία του Πατρός μας άνευ του παραμικρού δείγματος μετανοίας. Ως τυφλοί δεν βλέπουμε πως κυλιόμαστε σαν τους χοίρους και η δυσωδία που αναβλύζουμε μεταφράζεται ως αποξένωση, ως απανθρωπιά, ως απομόνωση στα στενά όρια που θέσαμε σε συνεργασία με τους μηχανισμούς της διαβολής οι ίδιοι στον εαυτό μας. Έτσι, αγαπάμε αυτούς μόνο που μας αγαπούν. Μισούμε και αδιαφορούμε για τους υπολοίπους. Φροντίζουμε διακαώς για την τέρψη του σώματος, αδιαφορώντας πλήρως για τη ψυχή μας. Σε ορισμένες εκλάμψεις και από φόβο της πρόγευσης του θανάτου, τυπικά εκτελούμε υποκριτικά εικονικά θεάρεστες πράξεις, για να έχουμε μία τυπική δικαιολογία, σαν και αυτή του Αδάμ και της Εύας, όταν συναντήσουμε πρόσωπο με πρόσωπο τον Θεό.
Κατηγορηματικά αρνούμαστε να συντονίσουμε τις κατατρεγμένες ψυχές μας στο θέλημα του Θεού και κλείνουμε ερμητικά την πόρτα στον Κύριό μας Ιησού Χριστό. Αρνούμαστε να Τον συναντήσουμε. Αρνούμαστε να καταστούμε η φάτνη μέσα στην οποία θα γεννηθεί, για να μας αναγεννήσει και να μας οδηγήσει σε μία αδιάλειπτη ευχαριστηριακή και δοξολογική προς τον Θεό πορεία, κατά την οποία οι βιοτικές μέριμνες αποτελούν δευτερεύον και ασήμαντο στοιχείο. Αρνούμαστε να συμμετάσχουμε στον ουράνιο χορό μαζί με τους αγίους και τους αγγέλους. Γυρίζουμε την πλάτη στην αλήθεια και στρεφόμαστε ορμητικά σαν τη διψασμένη δορκάδα στο ψεύδος, στην απάτη και συνειδητά παγιδευόμαστε στις μηχανορραφίες του πονηρού.
Βαδίζουμε σε μία νέα Βαβέλ μέσα από τα γνωστά μονοπάτια των Σοδόμων και Γομόρρων. Δηλαδή μέσα από τη συνειδητή ζωώδη επιλογή καλλιέργειας φθηνών ενστίκτων. Γιʼ αυτό τα Χριστούγεννα για τους περισσότερους από εμάς σημαίνουν ολιγοήμερες διακοπές, ξέφρενη διασκέδαση, τέρψη και υπερκατανάλωση καλού φαγητού και αφθόνου ποτού, γενική ασωτία. Σημαίνουν χιλιάδες λαμπιόνια ψυχικής διαφθοράς. Σημαίνουν υποκρισία έναντι του μεγαλυτέρου γεγονότος του Σύμπαντος κόσμου, της ενανθρώπησης του Θεού, του Ιησού Χριστού.
Φθάσαμε δυστυχώς σήμερα στο σημείο οι χαρμόσυνοι ήχοι της αναγγελίας αυτού του μοναδικού γεγονότος που εκπέμπονται από τις καμπάνες των Εκκλησιών μας να εξαφανίζονται από τη δυσωδία μίας ασύδοτης νυκτερινής σατανικής διασκέδασης και τους παράφρονους ήχους του μπουζουκιού και των κάθε λογής μουσικών οργάνων. Τη στιγμή λοιπόν που ο ουρανός καλεί τη γη στον κοινό συνεορτασμό, η γη αναδύει γουρουνίσια αρώματα και ελεεινά σατανικά άσματα. Τι στιγμή που οι ψυχές προσκαλούνται στο κοινό πάρτι με τους Αγίους και τους Αγγέλους εμείς προτιμάμε να μένουμε εγκλωβισμένοι στα στενά ζωώδη όρια του σώματος.
Ο Τριαδικός Θεός μας, η Αγία μας Τριάδα που ουδέποτε εγκατέλειψε το πιο τέλειο δημιούργημά Της, τον άνθρωπο και τώρα δεν θα τον εγκαταλείψει. Γιʼ αυτό μετά την αποθράσυνση του Σατανά και των οργάνων του, που ο Απόστολος Παύλος ονομάζει μυστήριο της ανομίας έχει κηρύξει ανοικτό πόλεμο. Όλος ο ουρανός έχει κατέβει στη γη. Τάγματα και στρατιές Αγγέλων, η Αγία μας Θεοτόκος και όλοι οι ¶γιοι βρίσκονται σε θέσεις μάχης. Οι σκληρές συγκρούσεις τους με το μυστήριο της ανομίας είναι σώμα με σώμα και έχουν ως επίκεντρο τον σύγχρονο πλανεμένο άνθρωπο της εποχής μας. «Κύριε διάνοιξον δη τους οφθαλμούς του παιδαρίου και ιδέτω καί διήνοιξε Κύριος τους οφθαλμούς αυτού και είδε καί ιδού το όρος πλήρες ίππων και άρμα πυρός περικύκλω Ελισαιέ» ( Δ Βασ. Σ 17-18).
Η αποθράσυνση των κύκλων της ανομίας ερμηνεύεται ως απομάκρυνση για μία ακόμη φορά του ανθρώπου από το Θεό, που δεν παύει να καλεί σε μετάνοια. «κηρυχθήναι επί τω ονόματι αυτού μετάνοιαν και άφεσιν αμαρτιών εις πάντα τα έθνη, αρξάμενον από Ιερουσαλήμ. Υμείς δε εστε μάρτυρες τούτων. Και ιδού εγώ αποστέλλω την επαγγελίαν του πατρός μου εφ υμάς υμείς δε καθίσατε εν τη πόλει Ιερουσαλήμ έως ου ενδύσησθε δύναμιν εξ ύψους» (Λουκ. κδ 47-49).
Ας λυγίσουμε το γόνυ προς το Θεό, Χριστιανοί μου για να γευτούμε τις δωρεές του Αγίου Πνεύματος. Ας στρέψουμε τις καρδιές μας προς Εκείνον, τον Κύριό μας Ιησού Χριστό και ας ικετεύσουμε να μας χορηγήσει πλούσιο έλεος, ώστε να συντονισθούμε στον ουράνιο σταθμό της συνεχούς εκπομπής της αγάπης. Ας προτιμήσουμε τους άθλους και τον στέφανο της δόξης, αντί της ασυδοσίας και της εκκοσμίκευσης. Ας αφήσουμε τις ψυχές μας να φτερουγίσουν προς τον ουρανό και την αιωνιότητα. Ας συστρατευθούμε, ως απλοί αχθοφόροι στις στρατιές των αληθινών ηρώων της πίστεώς μας των Αγίων και των Αγγέλων και της Αγίας μας Θεοτόκου πολεμώντας τους ήδη διασκορπισμένους, αποσυντονισμένους και θρασύδειλους κύκλους της ανομίας. Θα έρθουν δύσκολες ημέρες για τον πλανήτη, γιατί ο πόλεμος που διεξάγεται είναι σκληρός. Γι αυτό αποτελεί πλέον επιτακτική ανάγκη η άμεση στροφή όλων μας προς τον Ιησού Χριστό και Σωτήρα των ψυχών και των σωμάτων ημών.
Συντάκτης: Δ.ΜΑΚΡΗΣ
Πηγή: ΣΤΥΛΟΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2006
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)