Η Σ Ι Γ Η
--------------------------------------------------------------------------------


Μια από τις ανώτερες ψυχικές αρετές οι οποίες πρέπει να κοσμούν τους νέους, αλλά και τους πάσης ηλικίας ανθρώπους είναι η ΣΙΩΠΗ ή ΣΙΓΗ.



Σιγήν επέβαλε στους μαθητές του ο μεγάλος φιλόσοφος και μύστης Πυθαγόρας, επί δύο έως τέσσερα χρόνια. Απαγορευόταν όχι μόνο η ομιλία, αλλά και η ερώτηση, με ποινή την αποβολή τους απ' τη Σχολή του.



Με τον τρόπο αυτόν όχι μόνο έλεγχε την ικανότητα των μαθητών του αλλά και τους ασκούσε στην ΑΥΤΟΚΥΡΙΑΡΧΙΑ και στην ΑΥΤΟΕΠΙΒΟΛΗ, στην ΑΥΤΟΕΝΔΟΣΚΟΠΗΣΗ και στην ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ, στην ΑΥΤΟΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ και στη ΘΕΛΗΜΑΤΙΚΗ χρήση του νου και γενικά της δυναμικότητας του Εγώ τους.



Πραγματικά, από το βαθμό της αυτοαποκαλύψεως και αυτογνωσίας εξαρτάται η επιτυχία στη ζωή και απ' αυτήν η σχετική ευτυχία.



Στην αρχαία Αίγυπτο, χώρα στην οποία αναπτύχθηκε ο παλαιότερος γνωστός πολιτισμός και ιδρύθηκαν και λειτούργησαν τα περίφημα μυστήρια στα οποία φοίτησαν οι πρώτοι και μεγαλύτεροι Έλληνες νομοθέτες και σοφοί, όπως ο Θαλής, ο Σόλων, ο Πυθαγόρας κ.ά. η σιγή θεοποιήθηκε.



Ο Αρποκράτης (Χαρπαχράτ), παιδί του Όσιρη και Ίσιδος, λατρευόταν ως θεός της σιγής. Η παροιμία "σιγή Αρποκράτειος", ήταν συνηθέστατη και στους Έλληνες. Παριστανόταν σε αγάλματα, ο Αρποκράτης, σαν νέος καθισμένος πάνω σ' ένα άνθος λωτού και έχοντας το δείκτη του δεξιού χεριού του στο στόμα σε ένδειξη αυστηρής σιγής.



Συμβολικά ως "νεανίας", για να διδάξουν ότι οι νέοι πρέπει να βλέπουν και να ακούν πολλά, να μαθαίνουν, να στοχάζονται, αλλά και να αυτοεπιβάλλουν απόλυτη σιγή στον εαυτό τους και αυτοσυγκράτηση και αποχή από κάθε υπερβολή.



Και οι ένδοξοι πρόγονοί μας, οι αρχαίοι Έλληνες δίδασκαν τη σιγή ως την ύψιστη αρετή.



Ο Όμηρος, ο παλαιότερος ευρωπαίος ποιητής, ο μεγαλύτερος επικός όλων των εποχών και των εθνών, λέει παραστατικότατα, (σε μια απ' τις συγκρούσεις Ελλήνων και Τρώων, ότι "ΤΡΩΕΣ ΜΕΝ ΓΛΑΓΓΗι Τ' ΕΝΟΠΗι Τ' ΙΣΑΝ ΟΡΝΙΘΕΣ, ΩΣ... (Ιλιάδ. Γ2) ...ΟΙ Δ' ΑΡ' ΙΣΑΝ ΣΙΓΗι ΜΕΝΕΑ ΠΝΕΙΟΝΤΕΣ ΑΧΑΙΟΙ, ΕΝ ΘΥΜΩι ΜΕΜΑΩΝΤΕΣ ΑΛΕΞΕΜΕΝ ΑΛΛΗΛΟΙΣΙΝ" (Ιλ. Γ8).
Δηλ. Οι μεν Τρώες (σαν απολίτιστοι και βάρβαροι) με κραυγές και φωνές και θόρυβο επιτίθεντο· ενώ (οι έχοντες ανώτερο ήθος και γενικά πολιτισμό Έλληνες) βάδιζαν στη φοβερή σύγκρουση με απόλυτη σιγή μέσα τους, στη ψυχή τους "ΜΕΝΕΑ ΠΝΕΟΝΤΕΣ" αλλά και με απόλυτη αυτοκυριαρχία βάδιζαν, οπλισμένοι με αδάμαστη και άκαμπτη αποφασιστικότητα να αγωνιστούν γενναία και να νικήσουν.



Πολλά τα ρητά και οι γνώμες παλαιών και νέων περί σιγής. "ΛΑΛΗΣΑΣ ΜΕΝ ΠΟΛΛΑΚΙΣ ΜΕΤΕΝΟΗΣΕ, ΣΙΩΠΗΣΑΣ ΔΕ ΟΥΔΕΠΟΤΕ" δηλ. διδάσκει ο Σιμωνίδης ότι πολλές φορές μετάνιωσε που μίλησε· ποτέ όμως γιατί σιώπησε.



Και ο πατέρας της ιατρικής Ιπποκράτης: "ΣΙΓΗΝ ΟΥ ΜΟΝΟΝ ΑΔΙΨΟΝ (= δεν προκαλεί επιθυμία) ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΑΛΥΠΟΝ (= χωρίς στενοχώριες) ΚΑΙ ΑΝΩΔΥΝΟΝ (= και χωρίς πικρίες και πόνους).



Και ο τραγικός ποιητής: "Ω ΠΑΙ, ΣΙΩΠΑ ΠΟΛΛΑ ΕΧΕΙ Η ΣΙΓΗ ΚΑΛΑ", απευθύνεται στους νέους αλλά και στις γυναίκες τις περισσότερο εκδηλωτικές με το: "Η ΣΙΓΗ ΚΟΣΜΟΝ (= στολίδι) ΤΑΙΣ ΓΥΝΑΙΞΙ ΦΕΡΕΙ". Το γνωστό: "ΚΡΕΙΤΤΟΝ ΣΙΓΑΝ Ή ΛΑΛΕΙΝ ΜΑΤΗΝ".



Η παροιμία: "Η γλώσσα κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει", τονίζει τις συμφορές απ' τη φλυαρία.



Η μεγάλη ενοραματική αγγλίδα `Αννυ Μπέζαντ (1843 - 1933, πρόεδρος της Θεοσοφικής Εταιρείας) έλεγε: "Οι μισές απ' τις δυστυχίες της ανθρωπότητας οφείλονται στα περιττά λόγια".



"Περιττά λόγια": αυτά που φέρνουν και στον λέγοντα και στον ακούοντα ηθικές και υλικές ζημίες και συμφορές και γενικότερα στους ανθρώπους και στην ανθρωπότητα.



Αυτά είναι όσα προέρχονται απ' τη φλυαρία, την ακριτομυθία, την κολακεία, τον αυτοέπαινο και την κακολογία, τη συκοφαντία, την κατάδοση, τη ψευδολογία, τη μυθομανία, τη βωμολοχία, τη ψευδομανία, την προπέτεια.



Η ακράτεια λόγων και η εκστόμιση περιττών λόγων, προδίνουν κατώτερο χαρακτήρα και παραβλάπτουν το ήθος και ενοχλούν και ζημιώνουν τους άλλους.



Αλλά και οι κατάσκοποι και οι καταδότες και οι προδότες και οι πάσης φύσεως εγκληματίες πετυχαίνουν στον εγκληματικό και κάποια φορά μακάβριο σκοπό τους (άνθρωποι κάτω απ' αυτούς κατακρεουργήθηκαν, πόλεις και χώρες ερειπώθηκαν, λαοί περιέπεσαν σε στυγνή δουλεία και απερίγραπτη αθλιότητα εξ' αιτίας τους), όλοι οι παραπάνω εκμεταλλεύθηκαν την έλλειψη σιωπής και απόλυτης σιγής σε ρητά και απόρρητα· στηρίχθηκαν στην ακριτομυθία των αφελών και την αθυροστομία των φλύαρων.



Αυτοί που δεν τηρούν σιγή όπου και όταν πρέπει, οι φλύαροι και οι ανίκανοι να μένουν εχέμυθοι, συμπράττουν στο έγκλημα.



Και ο Ιησούς Χριστός επικρίνει δριμύτατα τους φλύαρους: "Λέγω δε υμίν παν ρήμα αργόν, ο εαν λαλήσωσιν οι άνθρωποι αποδώσουσι περί αυτού εν ημέρα κρίσεως. Εκ γαρ των λόγων σου καταδικασθήσει".



Σε παλιό "λόγιον" η εχεμύθεια (η συγκράτηση μυστικού δηλ. ό,τι δεν πρέπει να κοινολογηθεί) χαρακτηρίζεται ως "συνετή".



Η εχεμύθεια επιβάλλεται όχι μόνο στους δεσμευμένους με όρκο να σιωπούν π.χ. το επαγγελματικό απόρρητο, αλλά επιβάλλεται και από πρόνοια και σύνεση και ανάγκη.



Γιατί, όπως είναι γνωστό, οι άνθρωποι διαφέρουν μεταξύ τους κατά ηλικία, ευφυΐα, μόρφωση κλπ. Δεν επιτρέπεται δε σ' όλους, όλα πάντοτε να ανακοινώνονται· γιατί ό,τι δεν καταλαβαίνουν το παρανοούν, το παραποιούν και το παρεξηγούν· άλλοι παρασύρονται σε ζηλοτυπία, φθόνο και μίσος.



"Μη δώτε το άγιον τοις κυσί μηδέ βάλητε τους μαργαρίτας υμών έμπροσθεν των χοίρων μήποτε καταπατήσωσιν αυτούς εν τοις ποσίν αυτών και στραφέντες ρήξωσιν υμάς" (Ματθ. Ζ'6). Αυτό είναι το θείο παράγγελμα.



Ότι δεν μπορεί κανείς να κατανοήσει δεν είναι μόνο περιττό σ' αυτόν αλλά και επιζήμιο και για τους άλλους.



Απ' αυτή την αιτία, οι ειδικοί επιστήμονες, αρχιτεχνίτες, καλλιτέχνες κλπ. ό,τι γνωρίζουν, σε ειδικούς μόνο συναδέλφους τους το γνωστοποιούν και μάλιστα αφού πάντα φυλάξουν και κάποια μυστικά της ειδικότητάς τους για τον εαυτό τους.



Η Σιγή λοιπόν πρέπει να τηρείται και από πρόνοια και από σύνεση και από ανάγκη.



Η ύψιστη όμως αξία και σημασία της σιγής και η μεγαλειώδης της εκδήλωση, πρέπει να αναζητηθεί σε κάτι το βαθύτερο, το ουσιαστικότερο.



Με τη σιγή βυθίζεται ο νους σε στοχασμούς οι οποίοι αποτελούν τον ευγενέστερο τρόπο σκέψης.



Οι μεγαλύτεροι `Αγιοι υπήρξαν ασκητές, δηλ. θιασώτες της σιγής. Απ' τους πρώτους και άριστους ο `Αγιος Μέγας Αντώνιος.



Η σιγή αφήνει το πνεύμα ελεύθερο και αδέσμευτο να πετά στα αιθέρια ύψη και να επινοεί και να συλλαμβάνει λεπτότατα διανοήματα. Οι μεγάλες εμπνεύσεις και οι διαυγείς ενοραματισμοί πετυχαίνονται σε στιγμές απόλυτης σιγής.



Όταν ο καθείς γνωρίζει πότε και πώς και τι πρέπει να λέει, δεν σκανδαλίζει, δεν ενοχλεί, δεν προκαλεί παρανοήσεις, ζηλοτυπία, φθόνο, μίσος, εχθρότητες, διαπληκτισμούς, συμφορές.



Εκείνος που στους λόγους του συγκρατείται από τη "συνετή εχεμύθεια" διδάσκει και διδάσκεται, τιμά και τιμάται, διασώζει τη δική του και των άλλων την αξιοπρέπεια, ποτέ δεν μετανοεί.



Α. Π. Φωτόπουλου
Περιοδικό "ΛΑΜΨΙΣ" τεύχ. 6, 1969
(αποσπάσματα)

http://www.xrysalogia.gr/sigi.html